Translit
Деменгили сарыўекле Кавказ таулададамы тургъандыла?
23.11.2016
0
2296
Дуния жаратылгъанлы ненча тюрлю жаныўар жашай келгенди жер башында. Кёбюсю бюгюнлюкге жетмегенди. Аўруўладан, башха табийгъат къыйынлыкъладан къуруп кетгендиле ала. Темир саўут чыкъгъандан сора адам улу кеси къырып таўусханла да бардыла.
Аладан бек таўрухлулары сарыўекле болурла (динозаврла). Аллай уллу, мазаллы, чыдамлы затла бирден жокъ болуп кетгенлерине сейир этерчады. Алимле айтханнга кёре, ала 60 миллион жыл мындан алда къуругъандыла. Аны бла байламлы тюрлю-тюрлю оюмла жюрюйдюле. Жер башын суўукълукъ басып неда аўруў кирип жокъ болгъандыла была деп да айтадыла. Къалай эсе да ала къырылып таўусулгъандыла.
Миллион жылла мындан алда къуругъан эселе, жашагъанларын а къайдан билгенбиз, деген соруў чыгъады. Кёп жерледе бузулмай тургъан сюекле табылгъандан. Аланы жыйып, тизип, суратларын ишлегендиле. Ахырында отуз метрден узун болгъанлары да ачыкъланнганды. Белгилисича, динозаврланы да кёп тюрлюлери болгъанды: бирлери кырдык ашагъандыла, бирсилери уа - жыртхычла. Быланы сюеклери Европада, Азияда, Америкада табылгъандыла.
Кёп болмай бизге таш кибик къатып тургъан тобукъ сюек келтиредиле. Аны уллулугъуна къарасанг, бюгюнлюкде жер башында жашагъан жаныўарладан, хайыўанладан бирине да келишмейди. Алай эсе, къалыўбаладан сюек сарыўекники болур деген оюмда тохташханбыз.
Сюекни уа жашла Холам таўларында, къая жарылгъанына бегитилип тургъанлай тапхандыла. Анга кёре ол деменгили жаныўарла бурунда бу тийреледе жашагъандыла дерге боллукъду. Анга шагъатха дагъыда бир зат айтайыкъ. Быллым тийресинде, Къасбот къаяда, къызыл бояў бла ишленнген жарым жюзден артыкъ сурат барды. Бояў бла дегенде да, бояў ол заманлада къайдан чыгъарыкъ эди? Кийик жаныўарланы къанлары бла жазылгъан болурла. Алайы тейриге табыннган жерге ушайды.
Нек дегенде суратланы араларында тогъай аны ичи уа тёртге бёлюннген аллай онбири барды. Анга алан миллетни белгиси деп да айтадыла. Кюнчыгъышда табылгъан Тейрини (Тенгри) агъач суратыны мангылайында да аллайын кёрюрге боллукъду. Ким биледи, аладан къайсы тюздю.
Ол суратладан дагъыда бир къаўумуна эс бурдукъ. Бири уллу гургуннга ушайды. Экинчиси уа - кёп бутакълы мюйюзлю кийикге. Шёндю ала бу тийреледе жокъдула. Аладан сора да, баштёбен тургъан, чукуйлары ёрге бурулгъан мурдору кёп мюйюшлюлюк, къабыргъалары бирге къошулгъан тёппелери ючмюйюшлюлюкле болгъан кёп къабыргъалы суратха эс бурдукъ. Къысха айтханда – пирамида.
Алимлени оюмларына кёре, къаяда суратла VII-VIII ёмюрледе ишленнгендиле. Сора ол заманлада бу жанларында быллай жаныўарла жюрюгендиле. Пирамида уа къайдан чыкъгъанды? Баям, суратчы кёрмеген затын ишлемегенди.
Кавказ таўла тенгизден бек бийикдедиле. Алай аланы башларында да табыладыла бурун суўлада жашагъан жаныўарланы къатып, таш болуп тургъан сюеклери. Артда жер тебип, таўла къуралдыла. Ким биледи, ол кезиўде къая къысыпмы къойду сарыўекни.
Огъесе, андан да кечирек заманлада, кесинден да уллу жаныўаргъа жолугъуп, андан къачыпмы неда кёп бутакълы мюйюзлю кийикни къуўуп баргъанындамы тюшдю къаяла ичине. Къалай эсе да, сарыўекни ахыры анда болду. Сёзсюз, суратлагъа, сюекге да сейир этерчады.
Османланы Хыйса,
Комментариев нет