Исмаилу Семёнову исполнилось бы 107 лет

 

Одной из наиболее ярких творческих индивидуальностей в карачаевской литературе был и остается поэт Исмаил Семенов. Это имя на протяжении многих десятилетий практически было выведено за рамки литературного процесса. Стихи Семенова не печатались с начала 40-х годов.
Исмаил Унухович Семенов родился 3 марта 1891 года в старинном карачаевском ауле Учкулан, в Кубанском ущелье Карачая. Отец его Унух Хаджи Семенов, внук известного народного певца Калтура Семенова, был глубоко верующим и религиозно образованным человеком. Дважды совершил хадж в Мекку. Во время второго паломничества к святым местам скончался и был похоронен в Каабе, там же, где и его старший брат Юсуф.

Мать поэта, Джулдузхан Биджиева была родом из богатой, уважаемой семьи. Ее имя прославил впоследствии поэт в своем хрестоматийном стихотворении "Анам": /"Джулдуз атлы, балдан татлы,/Ой, анам!" - "Имя твое звезда, / Как мед сладка, / Ой, мама!"/
Заботясь о воспитании и образовании Исмаила в духе религиозности и благочестия, отец определяет его в школу при аульной мечети, к самому компетентному и знающему эфенди - Назали Хаджи. Исмаил легко и быстро усвоил арабское письмо, чтение Корана. Затем будущий поэт продолжил образование в Кенделене (Балкария) у балкарского эфенди. Имеются сведения и о том, что И.Семенов уже в более зрелом возрасте обучался в Дагестанском духовном училище (медресе). Как бы то ни было, Исмаил получил достаточно серьезное для своего времени образование в системе арабоязычной, религиозной грамотности. Он изучил основы шариата, хадисы (жития мусульманских святых и пророков), тафсир (толкования Корана), историю ислама и параллельно прошел начальные курсы географии и астрономии, познакомился с арабской и шире восточной поэзией. Знал наизусть поэму "Лейла и Меджнун".

С детства поэт был приобщен отцом ко всем мусульманским службам и обрядам, очень рано стал создавать зикиры. (Первые зикиры были написаны им между 20 и 28 годами, а затем большой объем зикиров был создан в старости, после возвращения из ссылки. 76 зикиров этого периода составили завершенный, цельный поэтический цикл.).
Все эти составляющие, все этапы образования и формирования духовного мира поэта нашли отражение в его поэме "Актамак", изобилующей сведениями из самых разных областей знания: истории, географии, истории ислама и др.
Писать стихи Исмаил начал очень рано, и, как уже говорилось, первые опыты были связаны с религиозной тематикой (зикиры) и сразу же широко распространились в народе. Вероятно, это было связано и с тем, что изначальная фольклорность творчества Семенова, определявшая характер и специфику рождения стиха от мелодии к словам, удачно соотносилась и соответствовала каноническим требованиям к зикиру, исполнявшемуся обязательно на определенную мелодию.

Исмаил, лишившись отца в семнадцать лет, рано начинает трудовую жизнь, типичную для горца-хозяина. Он пропадает на кошах, пасет скот, косит сено. Но при этом не лишает себя праздников и радости жизни. По свидетельству сына поэта, Азрета Семенова, Исмаил Семенов был ярким, оптимистическим человеком, любящим веселье, праздники, различные игры и состязания. На одном из таких праздников он и встретил свою большую любовь, девушку, ставшую прообразом и героиней его поэмы "Актамак", где и описана поэтическая версия его любви и ухаживания за своей будущей женой. Это была семнадцатилетняя Ижаева Анисат, дочь Окуба эфенди из соседнего аула Къарт Джурт.
Поэма "Актамак" была первым крупным произведением поэта. Она создавалась в течение многих лет, но первые ее строки и четверостишия, появившиеся в конце второго десятилетия нового XX века, стали широко известны и любимы в народе. Многими они долгое время воспринимались как народная песня, так же как и другое замечательное творение И.Семенова, знаменитая песня об Эльбрусе - "Минги Тау". Таким образом, к 1920 году И.Семенов уже мог считаться сложившимся поэтом как автор широко известных религиозных стихов (зикиров), поэмы "Актамак" и программного стихотворения "Минги Тау". Но большая часть дореволюционного творчества И.Семенова остается неизвестной, так как, по свидетельству современников, была уничтожена во время фашистской оккупации.

И.Семенов искренне принял лозунги и идеалы Октябрьской революции 1917 года, которые в своем идеале глубочайшим образом соответствовали естественному, органичному для поэта представлению о справедливости, счастье. Поэт активно включается в динамику общественных преобразований, откликаясь поэтическим словом на все социальные новшества. Он охотно публикует свои стихи в газете "Къызыл Къарачай" ("Красный Карачай"), принимает участие в литературной жизни страны.
В 1937 году выходит первый поэтический сборник И.Семенова "Джырла" ("Песни"). В 1938 и 1939 годах издаются его сборники "Джырла бла ийнарла" ("Песни и инары") и "Джырла бла назмула" ("Песни и стихи")
В это же время поэта принимают в Союз писателей СССР, он получает звание Народного поэта Карачая, в 1940 г. он награждается орденом Трудового Красного знамени.
Наслышанный о Семенове известный дагестанский писатель Эффенди Капиев присылает в область письмо, в котором, обращаясь к руководителям, пишет: "Я много слышал о карачаевском певце и стихотворце, хорошо осведомлен о нем. Прошу вас, ничего не меняя, сохранив таким, как он есть, переведите нашего настоящего, удивительного поэта. То, что уже переведено, не задерживая высылайте мне. Если выберу время, сам приеду в Микоян-Шахар, чтобы лично познакомиться с автором. Уезжая в Москву, захвачу переводы с собой. Я поговорю о возможности издания стихов Исмаила в переводе на русский язык в Москве. Мне кажется, это встретит в Москве основательную поддержку, будет важным и заметным событием. С дружеским приветом Эффенди Капиев.

Октябрь 1938 г.".
И действительно, 11 стихотворений И.Семенова в переводах С. Родова, Г.Орловского, В.Звягинцевой, В. Торопецкого и Э. Капиева были опубликованы в сборнике "Стихи и песни", вторую половину которого составили стихи старейшего карачаевского народного певца Касбота Кочкарова. Составителем и переводчиком отдельных стихотворений являлся Эффенди Капиев.
Несмотря на общий оптимистический и лозунговый характер поэзии Семенова этого периода, в ней начинают почти незаметно, подспудно назревать мотивы сомнения, непонимания, разочарования в новой действительности. Эти настроения разочарования, пессимизма связаны и с событиями личной жизни, и с общенародной трагедией. В 1937 году умирает жена Исмаила, та, которую он прославил под именем "Акътамакъ" (Анисат Ижаева). Поэт глубоко и мучительно переживает эту утрату, выразив свои мысли, чувства, свою тоску и страдание в знаменитом "Плаче" ("Кюу"), вошедшем в текст поэмы "Актамак".
Великая Отечественная война и последовавшая в ноябре 1943 года депортация народа резко изменили и настроения поэта, и его мировоззрение и нравственные ориентиры. Основными мотивами его творчества 40-х-50-х годов становятся крушение веры в справедливость и правду, уход в себя. Со временем эти настроения усиливаются, находят выход в религиозности, в отрицании ценности земной жизни. Лирика поэта в 50-70-е годы - это философские размышления и поиски в сфере вечных эстетических и нравственных категорий добра и зла, жизни и смерти, судьбы и воли. Его творчество последних лет жизни глубоко психологично и предельно индивидуализировано, полностью сосредоточено на внутреннем, духовном мире личности.
В 1957 году И.Семенов вместе со всем народом возвращается из Средней Азии в родной аул Учкулан, осенью того же года переезжает в Кызыл-Октябрь. В 1981 году Исмаил Семенов умирает в селе Терезе, где и был похоронен.

Начиная с 1940 года Семенов не печатается, его имя не упоминается в связи с политическими обвинениями в его адрес.
В 1963-1964 гг. в учебнике родной литературы для 4 класса составители помещают стихотворение И.Семенова "Минги Тау" с подзаголовком "Джыр" ("Песня"), без упоминания имени автора. Впервые за много лет молчание было нарушено в фундаментальном труде по карачаевской литературе А.И. Караевой "Очерк истории карачаевской литературы", вышедшем в Москве в 1966 году. Здесь, в хронике литературной жизни, были впервые систематизированы и обозначены вехи творческого пути поэта до 1940 года...
Значение творчества Исмаила Семенова для карачаево-балкарской  литературы и культуры в целом огромно и бесценно. Исторический смысл и эстетическая ценность этого творчества определяются положением человека и личности, творца, оказавшегося на переломе эпох и на стыке культур. Он оказался художником, которому время и история предназначили завершить одну культурную эпоху национальной жизни и начать другую, не разделяя и отсекая их друг от друга, а силой своего таланта сопрягая и рождая новое качество звучащего слова - профессиональную литературу. Точно и емко выражено это положение и роль народного поэта в истории национальной литературы в связи с личностью другого великого поэта, Коста Хетагурова: "Он был последним великим народным певцом и первым великим народным поэтом".

Из книги З.Б. Караевой
"Художественный мир Исмаила Семенова", Москва, 1997 г.

• СЕМЕНОВ ИСМАИЛ УНУХОВИЧ (1891 - 1981)
  Поэт и сказитель. Один из основоположников карачаево-балкарской поэзии.

ИЗ ПОЭЗИИ ИСМАИЛА СЕМЁНОВА

Минги Тау

Сен кёкге джете мийиксе
Кавказ тауланы ичинде.
Мияла кибик, джылтырай,
Къанга бузларынг юсюнгде.

Юсюнгде барды акъ тонунг,
Сен джай да, къыш да киесе.
Кюн бузулургъа тебресе,
Боран этерге сюесе.

Кюн ариу, чууакъ тургъанлай,
Тохтамайды боранынг,
Джай да, къыш да эримейди
Юсюнгдеги бузларынг.

Тёгерегингде тогъай отлайла
Алтын мюйюзлю кийикле.
Сени тёппенге чыгъыучандыла
Бёгекле бла джигитле.

Кийик бууларынг ёкюредиле,
Къонгурауланы къакъгъанча,
Джугъутурларынг турушадыла,
Атлыла чарсха чабханча.

Къапланларынг, асланларынг
Бугъойларынга кирелле.
Покунларынг, гуждарларынг
Адам джыйынны билелле.

Аюлеринг мурулдайдыла
Шындык  чегетни ичинде.
Бёрюлеринг къалкъыйдыла,
Къойланы кёре тюшюнде.

Кёк джашнаса, сызгъырадыла
Этеклеринг, джел эте...
Менден кючлю джокъду деб,
Кесинг кесинге кёл эте.

Къапланларынг къараб туралла,
Беклеге кириб, мынгайыб.
Борсукъларынг, тюлкюлеринг
Джууукъ барыргъа уялыб.

Къанкъазларынг къангкъылдайла,
Чын тауукъларынг джырлайла.
Къаргъаларынг къаркъ-къуркъ эте,
Мыллык табмайын джылайла.

Кёгюрчюнлеринг джюуюлдейдиле,
Кюнюнг джылтыраб къакъгъанлай.
Маралларынг отлайдыла,
Гелеу кырдыкга батханлай.

Чыпчыкъларынг, чаукаларынг
Будай ындырны чёблейле.
Арарат бла Казбек тау
Санга тюгел джетмейле.

Уллу къушла санга къонсала,
Юйле кибик, къарашыб,
Джур текеле джыгъылсала,
Сюрюулеринден аджашыб.

Кюз артында турналарынг
Аууб кетелле тенгизге.
Къышха хазыр болугъуз, деб,
Эсгертиученсе сен бизге.

Сенден сора къайсы тауду
Ариулукъ бла бай болгъан.
Башы къыш болуб, бели джаз болуб,
Этеклеринде джай болгъан?

Минги Тау бла Казбек тау,
Арагъыз ариу джибек ау...
Сен кийиз бёркню агъарта,
Этегинг джашил къатапа.

Сен джулдузлагъа джанаша,
Къалгъанла сенден алаша.
Бир-биригизге къараша,
Къалай сейирсиз, тамаша!

Бузну, къарны джыйыучу,
Башынга булут къонуучу.
Тёгерегинге басыныб,
Таулула къараб тоймаучу.

Къыш айланы бораныса,
Джай айланы салкъыны.
Джумушакълыкъ этмесенг,
Инджитириксе халкъынгы.

Кесин бегитмей чыкъгъаннга,
Башха болмай, бир джауса.
Сау дунияны башында
Эм белгили бир тауса.

"Джырчы Сымайыл"
(халкъ атагъан атым)

Чыкъдым кёклеге, учунуб, учуб,
Мийикден къараб, дунияны кёрдюм.
Мен эшитмеген таууш къалмады,
Джашаугъа: "Сейир-тамаша!" -  дедим.

Манга келгенед аллай бир кёзюу:
Джумлай аламгъа айтдым сёзюмю,
Къарачай тилни сыйлы этдирдим,
Къарачай джырны кенгнге эштдирдим.

Алай, не келсин,  джазыу буюрду -
Учхан къанатым, сыныб къуюлду.
Бош ышаннганем джазыу джибине -
Тёнгереб тюшдюм аякъ тюбюне.

Мен - шайтан джелде бурулгъан зыгъыр,
Джазыу тирменде эзилген бюртюк...
Къыйыным - халал, кесим а - харам,
Бырнак этдиле кючлюле, тюртюб.

Бир кёл басханым джаб-джангыз бир зат:
"Джырчы Сымайыл" -  халкъ атагъан ат.
Ёлюб кетсем да, ол атым къалыр,
Халкъ ауузунда джырым сакъланыр.

Ана тилим

Тил, дегенинг, адам джанны башха джандан
Сыйлы этген,
Тил, дегенинг, хар инсанны билим бериб,
Алгъа элтген.
Тили болгъан бу дунияны патчахыды,
Тёрюндеди.
Болмагъан а, баш баулуду, хайуанны
Кеминдеди.
Джигер халкъым, тил байлыкъны сен
Эртдеден уулагъанса,
Джерден, суудан, ауаз джыйыб, кескин сёзле
Къурагъанса.
Ол сёзлени чарпытмайын тёлюлеге
Джетдиргенсе,
Бизге бюгюн "ана тил" деб, учунурча
Этдиргенсе.

Къайтхан кюн халкъыма

Онтёрт джылны джер тырнакълаб джашагъан,
Джыламукъ бла гырджынны тенг ашагъан,
Сарнайса сен, тау джуртунгу ийнакълай,
Джарлы халкъым, ой, джаралы Къарачай!
Адамларынг Азияда къалдыла,
Джюреклеге кетмез ауруу салдыла,
Къабырларынг къум тюзледе сынсызлай,
Уланларынг къазауатда ызсызлай.

Ол джыллада джан бергенле къайтмазла,
Тауларына тансыкъ салам айтмазла,
Махар суудан бауурланыб ичмезле,
Саула этген бу кюулени эштмезле.

Ол джылланы къан ызлары кеберле,
Аллах айтса, уланларынг джетерле.
Сен джырларса, тауларынгда алгъынлай,
Джарлы халкъым, ой, джаралы Къарачай!

Ёлгенинге джандет юйню багъышлай,
Сауларынгы джашау джолгъа алгъышлай,
Мен айтханча, джыламугъунг джылтырай,
Айт Орайда, ой, джаралы Къарачай!

Сымайыл къайытды джерине

Мен Семенланы Семенме, дейме,
Чыдамым бла эменме.
Бек ашыкъ болуб, бек тансыкъ болуб,
Шам Къарачайгъа келгенме.

Сен Семенланы Семенсе,  дейле,
Менден джыр, оюн излейле.
Чачылгъан джуртха басыннган адамла,
Меннге кёз ач деб, тилейле.

Мен да, сенича, биреулен, алан,
Бу  джарлы халкъны - уланы.
Мен да, сенича, ийнаналмайма,
Керти  кёрдюм  деб, тауланы.

Джюрек тыхсыса, ауаз чыкъмайды,
Тамагъынг къысыб, бууулуб.
Бюгюн Сымайыл джыр айталмайды,
Кёзден джыламукъ къуюлуб.

Ана бла бала тюбешген кибик,
Джурт халкъы бла тюбешди.
Сау онтёрт джылны басдырыб тургъан 
Джылыуун бизге  юлешди.

Джюреги тыхсый, кёзлери тола,
Тойла этеди Къарачай.
Бу къайтхан кюнню, бу къууанч кюнню
Саулай дуниягъа айгъакълай!

Хурзук, 1957

Кёл басама

Бюгюн ауруу кючлегенди санымы,
Къутулургъа, эшда, болмаз мадарым.
Къаты сагъыш айландыргъанд башымы,
Кёрюннгенди аджашдырмаз къадарым.

Ёмюр деген кюч сынагъан тик джарды,
Ким насыблы къарар аны башындан?
Мен табмадым чыгъар джолну - ол хакъды -
Джыгъылдым да, къобалмадым джангыдан.

Джашауумда кёб къыйынны сынадым,
Инджиу чекдим, табылмайын керегим.
Инша Аллах, учуз болмад муратым,
Болмад учуз тюзлюк тутхан джюрегим.

Терсни-тюзню, элек кибик, себелей,
Заман кеси мухур салыр джаулагъа.
Зарлыкъ джетиб, сёз кёлтюрюб кетгенле,
Эштилинирле энтда джерде саулагъа.

Ким болса да, мени атыма ойлатыр,
Мени сёзюм, джюрегине байланыб.
Мени джырым Къарачайда айтылыр,
Миллетими ауазына сайланыб.

Бюгюн ауруу кючлегенди санымы,
Къутулургъа энди джокъду мадарым.
Тюз джашауум таза сакълар атымы,
Туудукълагъа джетер керти хапарым.
1981

Мыдах сагъатда

Джаш ёмюрюм, джангкъылышча, джылтырай,
Къарт ёмюрюм, балыкъ кибик, къалтырай.
Умутларым - джети кёкню джулдузу,
Джашауум а - къыш кечени мутхузу.

Кюч табмадым, мийик кёкге учмадым,
Джулдузланы миллетиме чачмадым,
Мугур болгъан джюреклени ачмадым,
Зар уясы - бу джерледен къачмадым.

Туугъан джерден къайры къачхын, таш атыб?
Ётюрюкню къалай айтхын, бет сатыб?
Сатлыкълагъа кёзбау джырла этмедим,
Аны ючюн муратыма джетмедим.

Сары атым

Сары атым, джаллы азыгъы болгъан атым,
Не эсе да эсге келди эски атынг.
Акъджал, дейем, мине тебреб джасандырсам,
Акъджал, дейем, тойда, чарсда айландырсам.

Айтханымы эте эдинг, бирин бузмай,
Бир кере да къалмагъанма, санга базмай,
Кёб джоллада джюрютгененг, сыртынг талыб,
Бир кере да сындырмайын, артха къалыб.

Бюгюн сени ол сыфатынг эсге келди:
Тик сенчадан анам хариб бизге энди,
Мени аллымда сен тесукъа этдинг тамам,
Бизге къараб ышарылды сора анам.

Уяу болдум. Сагъыш этдим. Хошлукъ табдым.
Тюш къоркъууун сабийледен кери атдым.
Джораладым: сени керти джаллы сойду,
Мени уа зар, адам бетли бёрю джойду.

Къадарыбыз, ушаш болуб, экибизни
Аны ючюн кёрдюм сени, бир ишексиз.
Джаллы азыгъы мен да болдум, ажым этдим,
Къыйынлыкъны бир тюрлюсюн джырыб ётдюм.

Сары атым, сен термилмей ёлюб кетдинг,
Мен, сау къалыб, ёлюк кибик, джашау этдим.
Тилчи тили аягъыма кишен салды,
Атлатмайын джашаууму кючюн алды.

Кетген кюнлени эсге тюшюре

Бар эди джазым, халкъны къаратхан,
Бар эди джайым, миллет джаратхан.
Энди къач келди, "алтынчач" - аты,
Сууукъ - джангуру, джеллери - къаты.

Чегет тешине, суула таркъая,
Кюн къысха бола, джылыу азая...
Къачны джюрюшю сагъыш этдире,
Къыш ауангысы къоркъуу джетдире.

Чапыракъ уча, джер къуу-шуу бола,
Джюрегими да мугурлукъ ала,
Кетген кюнюмю эсге тюшюре,
Алай бла джаныма себеб келтире.

Эй, джазым, джайым мен джетмез джерде,
Къач бла къыш а - къатымда - тёрде!.. 
Сагъыш этгеним - мени къанатым!..
Эсге тюшюрюу - къууанч сагъатым!

Ахыр кюнюм

Ёмюp ётдю, джилтин учхан тёрелей,
Джазыу онглуд, бузну джаргъан кемелей,
Къайыгъымы бели - джамау, джаны - джокъ,
Мындан ары толкъун джарыр кючю - джокъ.

Къол кереме, джюзалмайма, не этейим?
Къыйналама талпыугъа кюч джетмейин.
Джаш ёмюрюм - джангкъылычны чырагъы,
Къарт ёмюрюм - Минги Тауну тарагъы.

Джаш кюнюмде джазыугъа бой салмаучанем,
"Къартлыкъ" деген сёзню эсге алмаучанем.
Хорлам алыб чыгъыучанем эришде,
Учхан къушча, джити эдим хар ишде.

Энди уа бой салдым "къартлыкъ", дегеннге,
Кёб турмайын ол джатдырыр джегеннге.
Кёб турмайын кёзкёрмезге кетерме,
Къарачайгъа осиятымы этерме.

Сау къал энди, ой, джарлы миллетим!
Аллах берсин санга сыйлы хурметин!
Ёлгенингден  къошулгъанынг кёб болсун!
Кюуден эсе, къууанч джырынг кёб болсун!

Къайгъы сёзюнг алгъыш сёз бла джабылсын!
Хар юйюнгде къарачай сёз айтылсын!
Къабыр топракъ тау этекде табылсын!
Сыйлы атынг сау дуниягъа айтылсын!

Анам

Ата деген, Минги Таугъа миннгенлей,
Ана деген, дарий, дамха кийгенлей.
Кюнюм батды джарлы анам ёлгенлей,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Билмегенлей, кёчюрюрге бардыла,
Сормагъанлай, машинагъа салдыла.
Эки джашынг эки джерде къалдыла,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Кимле чачдыла Семенлада къалангы?
Кимге айтайым джюрегимде джарамы?
Къайда къойдум акъ сют берген анамы?
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Ой, Къарачай, къуш тюгюнлей, чачылды,
Бар палахны башы бери ачылды -
Джарлы миллет Азиягъа атылды,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Ата деген, ашхы ишге талпытхан,
Ана деген, кёкню, джерни танытхан.
Ёлюм деген, хар джюрекни ачытхан,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Ата деген, ёмюр юйню ачхычы,
Ана деген, джашауунгу басхычы,
Ёлюм деген, джашагъанны ачысы,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Ата деген, накъут-налмаз къалады,
Ана деген, джанынга джан салады,
Ол джашауну бир насыблы табады,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Тогъуз айны ау тюбюнде кёлтюрдюнг,
Къайын ата, къайын ана къолунда,
Кече-кюн да гёзет этген джолунда,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Эки джылны акъ сютюнгю ичирдинг,
Ёшюнюнгю тёшек этиб, ёсдюрдюнг,
Алай эте, талай джылгъа джетдирдинг,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Отха иймей, суугъа иймей сакъладынг,
Юй кёгюрчюн къанатларын джабханча,
Белляуунгда сени алгъыш сёзлеринг,
Джангкъылычдан нюр таякъла къакъгъанча.

Кёк памилден кёлек, кёнчек этгененг,
Къаназирден къаптал этиб кийдирдинг,
Эркелете, хар адамгъа сюйдюрдюнг,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Джети джылда окъуу-билим алдырдынг,
Ишлей-ишлей санларынгы талдырдынг,
Джашачы деб, тоханала салдырдынг,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Таугъа чыкъсам, таш аджалдан, титиреб,
Малгъа кетсем, садакъала, кёлтюрюб,
Бушуу, къайгъы джюрегинге келтириб,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Элден энчи ат атаенг атыма...
Джанауалда мен болмадым къатынгда…
Джаш тюрсюнюнг агъармагъан чачынгда…
Джулдуз  атлы, балдан татлы, ой анам!

Къулагъыма сууукъ салах тартылды,
Джулдуз ананг ёлгенди деб, айтылды,
Джюрегиме джюрек ауруу къатылды,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Къайда къалды харекетинг, малларынг?
Ишлей-ишлей талчыкъмагъан санларынг?
Джюнню джибек этген алтын къолларынг?
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Атам эсе, Бейтуллахда ёлюбдю,
Анам эсе, бир мусафир шейитди,
Нек джылайма,  кимден да не келликди?
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Джыллыкъ джолдан келир эдим кёрюрге,
Санга, анам, олджан салам берирге,
Разылыгъынгы алыб ёлюрге,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Къарачайда къабырынгы табсамед,
Зияратха Азиягъа бармазем,
Былай болуб къаллыгъымы мен билсем,
Джан бермейин, айырылыб къалмазем.

Бу дуниягъа туумай къалгъан мен болсам,
Сени ёлген ачыуунгу билмезем,
Къазах элде къабырынгы кёрмезем,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Кёр узакъды, тура-тура безерсе,
Уллу Аллахны буйругъуна тёзерсе,
Махшар кюнде, ой балам, деб, излерсе,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Кюн садакъа мени санга беририм,
Аллах айтса, махшар кюндю кёрюрюм,
Къазах  элде къалды, хариб, ёлюгюнг,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Кече ёмюрюм бир къарангы тёбеди,
Кюн ёмюрюм джюзюб кетген кемеди,
Ёлюм деген, хар адамгъа тёреди,
Джулдуз атлы, балдан татлы, ой анам!

Акътамакъ

Сууну бойнун ойнай келеди
Бир ала чабакъ, кёк чабакъ.
Эй! Шам Семенлада келин болгъаед
Мени сюйгеним да Акътамакъ.

Махаралада уа кёксюл кёгюрчюн а,
Салыб, Семенлагъа келгинчин,
Эй! Джюрек аурууум а джокъ эди мени,
Ариу Акътамакъны да кёргюнчюн.

Секириб миндим да атыма, деймен а,
Былай джууукъ олтур къатыма.
Эй! Анисат дерге уялгъан этеме,
Акътамакъ атадым да атынга.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дедим а,
Тартыб барайыкъ Махаргъа.
Эй! Ойнай-кюле келирбиз, къоркъма,
Семенланы эски да шахаргъа.

Шам Семенлада уа шаптал терекле да,
Нюрлю бетинге кёлекке.
Эй! Проба салдырыб ишлетгенме,
Санга акъ кюмюшден да челекле.

Шам Семенлада инген алысын,
Джылына джети чалынсын.
Эй! Мени сенден сора джокъду сюйгеним -
Атыб къойгъанман да барысын.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дейме,
Чалыб тутайыкъ къолланы.
Эй! Къаяла чачыб, кесим ишлегенме,
Пайтон джюрюрюк а джолланы.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дедим а,
Тартыб барайыкъ базаргъа.
Эй! Сени джети таракъ чачынгда, дейле,
Мени бухар бёркюм а башымда.

Mин, Акътамагъым а, пайтоннга, дедим да,
Сен, джулдуз кибик, джарытыб,
Эй, бериста сайын байракъ берликсе,
Чабхан атланы да, арытыб.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, деймен,
Акъырын элтирбиз, джортмайын.
Эй! Санга чюйре сёз ким айталлыкъды,
Мен эсенликден а къоркъмайын?...

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, деймен,
Алимат да болур нёгерге.
Эй! Джыйырма пайтон заказ бергенме
Сеннге бир кюннге да джегерге.

Таулада тогъай а салмасам, деймен,
Тюзде пайтон бла бармасам.
Эй! Ёлюб кетсем, эки джыларсыз,
Ол акъ маралны да алмасам.

Мен кюнден тилей а барайым, дейме,
Cангa салкъын булут алайым.
Эй! Джерде азмычла ашарла сени,
Хауада мекям салайым.

Сени Кюнчыкъгъандан а бир кёрюр ючюн а,
Салыб Айбатханнга барырем.
Эй! Ол алтын чачынг акъ болса да,
Бир майрышмайын да алырем.

Ой, къызны барды да къыркъ джаны, дейле,
Тилеб, бирин меннге берирменг.
Эй! Мен балта тутмаз къарт болсам, дейме,
Сен эринмейин а келирменг?

Тюлкю бла турна уа шох элле,
Ала суу къамишде къош элле.
Эй! Сюйген бла заман биздеди ансы,
Къалгъан айтханла да бош элле.

Суусар Сууардинни къалай хорлады?
Орча этерге адам болмады.
Эй! Бизни къара шайтан къаргъады, дейме,
Бир нюзюрюбюз да толмады.

Мен суугъа сюек да атханлай, деймен а,
Артындан, эгер чабханлай.
Эй! Сени себебли, мен ёлюб кетсем,
Эки кёзюм санга да къатханлай.

Къайыкъгъа къаплан миннгенлей, дейме,
Къамагъа бычакъ такъгъанлай.
Эй! Джазыуунг болса уа, келиб къаллыкъса,
Джалан аякъ, чабханлай.

Сууну анасы уа Сууардин, дейле,
Ол суу тюбюнде бугъады.
Эй! Сюймеклик сингнгенд назик санлагъа,
Джиликлериме да джугъады.

Ай, тюлкю чыкъды да аллымдан, дейме,
Аны тюгю къызыл къанындан.
Эй! Мен Акътамакъны сюеме, тенгле,
Аллах салгъан джанымдан.

Санга улан тууса, мен алай кёрюрме,
Къаратоннга тулпар туугъанча.
Эй! Джибек къашларынг, джохар чачларынг -
Шамшерде чилле да бургъанча.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дейме,
Алтын отоучукъ, юй кибик.
Эй! Мен сол джанынгда да ойнай келирме,
Къабартыдан келген да бий кибик.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дейме,
Сен, джарыкъ толгъан ай кибик.
Мен сол джанынгда ойнай келликме,
Къарачайда кюпсе да бай кибик.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дейме,
Oнг кёзюм кибик, джан кибик.
Эй! Мен сол джанынгда да ойнай келликме,
Къырымдан келген да хан кибик.

Мин, Акътамагъым а, пайтоннга, дедим а,
Сен - гокка ханслы биченлик.
Эй! Сен - джашнаб турлукъ, азмаз ариулукъ,
Мен - Минги Сууун да ичеллик.

Уллу Шемишерде да чилле сюргенме да,
Урчукъну къолгъа алгъаенг.
Эй! Алтын суу агъачынг, кюмюш челеклеринг -
Апсынла бла суугъа да баргъаенг.

Уллу Шемишерде чилле сюргенме да,
Саяу къолларынга сайларгъа.
Эй! Мени джарлыракъгъа тергейсе, ансын,
Джууаб берлик эдинг да байлагъа.

Гюрджюде гёзюр да ойнайла, дейме,
Эбзеде къозу къыркъыла.
Эй! Кюн тийген ариу а, къайдан келесе,
Мамукъ тау кибик а сытыла?

Шамсунну сары да тюлкюсю, дейме да,
Джандетден зем-зем бюркюлсюн.
Эй! Бизни джазыуубуз бир болуб, алан,
Ой, санга некях этилсин!..

Сен - Къыбла-Тауну да алтын байрагъы,
Мен - ортасында къуругъу.
Эй! Ананг Сырмахан1 болгъа эд, алан,
Анам Джулдузханны2 джууугъу.

Сен - Къыбла тауну да алтын байрагъы
Мен-ортасында къуругъу.
Эй! Анам Джулдузхан болгъаед, алан,
Ананг Сырмаханны да джууугъу.

Ой, Къыбла Тауда уа алтын самауар,
Семенлагъа алыб, ким ауар?
Эй! Сен акъ богъакълы, марджан мынчакълы,
Эй! Сенден ариу да къайда бар?!

Сурахай, сары джаулугъунг, деймен а,
Ариу джарашады санынга.
Эй! Ингилик саласа деб, эришген этелле,
Сени Аллах берген къанынга.

Сурахай, сары да джаулугъунг, дейме,
Аны кюе къыркъсын чачагъын!
Эй! Шам Семенлада уа сен, келин болуб,
Отоу юйде болсун да ушагъынг.

Сурахай, сары уа джаулугъунг, деймен а,
Тамам ариулукъду байлыгъынг.
Эй! Мен - къылсыз къармакъ, сен - алтын чабакъ, -
Сен манга къайдан а табылгъын!..

Ёлтюрме мени уа этген антыма да,
Былай джууукъ олтур къатыма.
Эй! Анисат дерге уялгъан а этеме -
Акътамакъ атадым да атынга.

Архызда алты юй да, юч гёзен, деймен а,
Джашагъан джеринг - тар ёзен.
Эй! Мени ёллюгюм сени юсюнгдеди,
Сени ёллюгюнг да - зар кёзден...

Сарытюзде принч сабанла, деймен а,
Нечик ормайдыла аманла?
Эй! Чачынгы тараргъа, къашынгы сыларгъа
Мен келтирликме да дарманла.

Манахлада клиса, деймен а,
Аны къонгурауу къагъылса.
Эй! Келин боллукъса шахар Семенлагъа,
Джаратхан Аллах буюрса.

Эртденбла эртде тебредим, дейме,
Теберди таугъа ёрледим.
Эй! Таулу къызланы ичинде, дейме,
Мен санга ушагъан да кёрмедим.

Джазлыкъда джангур а джауады, дейме,
Дууутда кюмюш багъады.
Эй! Алыб алалмай, къоюб къоялмай,
Джюрегим ауруу да табады.

Тюрюнген дарий а кибикди тюрсюнюнг,
Къашларынгы табсыз тюймесенг.
Эй! Дуния адамлагъа джууаб бермейсе,
Джандет келечиле да иймесем.

Ай, джюрек кёзюм а сагъая санга да,
Бу тёнгек кёзюм джукълайды.
Эй! Айгъа ушагъан ариула кёрдюм,
Джюрегим сенде да тохтайды.

Ала кёгюрчюн а, сары илячин а
Кёзюу джырлайла джырынгы.
Эй! Сёз бла къыйнамам сени джюрегинги,
Ишлетиб талдырмам да къолунгу...

Маскуада алтын бууунлукъ
Учуз багъасына сатылад.
Эй! Акътамакъ сюед мени, тенглерим! -
Ачыкъ айтыргъа да тартынад.

Эрикгенледе уа юч эрик, дейме,
Ой, ырхы келиб кёчерик.
Эй! Къайын къызларынг а бардыла сени,
Эй, тюйме, кямар а тешерик.

Байчоралада да бал алма, дейме,
Къагъыб ашатыр Даута.
Эй! Джырларынг джюрек таралта, дейме,
Сёзлеринг тамакъ а къарылта.

Танышханы

Ой, беш джылымда - бешикден,
Мен он джылымда - джыйыннга.
Эй! Отузунчу джылымда, тенгле,
Тюбедим сюйген къыйыннга.

Ой, къаялада алтын джумарыкъ,
Кёкледе джулдуз учханлай.
Эй! Мен сени сюйюб башлагъан эдим,
Ауузунгдан сёзюнг чыкъгъанлай.

Бошбоюн болуб бошадым,
Атамы мюлкюн ташладым.
Эй! Бир кёк къаягъа ёшюн салгъанча,
Бир къыйын ишни башладым.

Трам Семенни джашыма,
Къарачайны Къадау ташыма.
Эй! Санга джыр этиб джырлаяллыкъма -
Мен джырчыланы башыма.

Мен дин ёзекден чыкъгъанма -
Ётюрюк бизде харамды.
Эй! Элге белгили джырчы Джулдузхан -
Ол мени табхан анамды.

Атамы сорсанг, Унух хаджиди -
Араб илмуну тауусхан.
Эй! Джети кере да Кябагъа барыб,
Ахыры, анда ауушхан.

Атамы атасы Умар хаджиди,
Хиджи Къалтурну баласы.
Эй! Ол да анда ёлгенди - бир къары джерди
Эки къабырны арасы.

Шогъайыб хаджи, Хусейин хаджи,
Джюсюб хаджи да бир джашы.
Эй! Окъуб хаджи, Осман хаджи да -
Умарны эки къарнашы.

Семенланы Къазий хаджи уа -
Ол Шогъайыбны уланы.
Эй! Айтыргъа сюйюб айтама санга,
Ёлгенин-сауун да быланы.

Кичи къарнашым Салихди,
Джаныма кемсиз джарагъан.
Эй! Анам, къарнашым, эки да эгечим -
Бир ушхууургъа къарагъан.

Чабыб барайым аллыма,
Акъырын къайтайым артына.
Эй! Эр - намысдан, ат - къамчиден,
Мен адамладан тартына.

Ёлтюрме мени этген антыма,
Былай джууукъ олтур къатыма.
Эй! Анисат дерге уялгъан этеме -
"Акътамакъ" атадым атынга.

Аталгъан атынг - Анисат, дейме,
Атагъан атым - Акътамакъ.
Эй! Айбатлыкъ атынг - Акъбулут!
Сёлешалмайма, тутулуб.

Талпытхан атынг - Таумарал,
Тансыкълыкъ атынг - Алтынджал.
Эй! Шериат атынг - Джан Нохчукъ
Кертилик атынг да - Нюр чохчукъ.

Сюймеклик атынг - Сурахай,
Ариулукъ атынг - Толгъан ай.
Эй! Тазалыкъ атынг - Акъбабуш,
Джаратхан Аллах, сен болуш!

Джангурла бла джангырады да,
Тау джалпакъланы кырдыгы.
Эй! Ижалада - Махаралада -
Ол ариуланы да урлугъу.

Ариуланы урлугъун, дейме,
Мен юй бачхама салмасам,
Эй! Мен ёлюб кетсем, эки джыларсыз,
Ол Акътамакъны да алмасам...

Ариуланы урлугъун, дейме,
Мен юй бачхама себмесем,
Эй! Тутхан ишими биширмей къоймам,
Белгили ёлюб кетмесем.

Тилегени

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Хамыт салайым тарпаннга.
Эй! Аууз мардасын берлигем, тейри,
Caнга келечилик айтханнга.

Ой, Ижаланы Азрет, дейме,
Акъылны манга аз юрет!
Эй! Сен атхан сууда барлыкъды Акътамакъ,
Сен аны манга хазыр эт!

Белимде алтын къамам бар,
Мени джыргъа уста анам бар.
Эй! Эжиучюлерим - эки эгечим,
Баджаралмайды келечим.

Ой, Махар тауда тогъай чат,
Мени тору джылкъым отласын.
Эй! Кесим кесине бир тийишгинчи,
Келечи джюрюу тохтасын!

Ой, къаядагъы сюлеусюн,
Тюбюнден ёрге ёрлесин!
Эй! Минг атлым бла да мен барама -
Джюз нёгер алыб тебресин...

Мин, Акътамагъым, пайтоннга,
Ныхытны джолу тар болур.
Эй! Ол минг адамны араларында,
Аны эслерик да бар болур.

Къара Къарачай умут этеди
Окъубну мёлек къызындан.
Эй! Ёзен ишими сыртха чыгъармай,
Къысха тюшейим ызындан...

Сен - тохананы алтын байрагъы,
Мен - ортасында таягъы.
Эй! Мен муну сюймей къалай этейим,
Тийген aй кибик, джаягъы.

Ишлеялмайма ишими,
Ашаялмайма ашымы.
Эй! Эки кёзюме кюзгю этеме
Ол эки къара къашынгы.

Къоюму сатсам а - къургъакъда,
Тууарымы сатсам - тубанда.
Эй! Сени джулдузунг манга болгъаны
Джазылыб турады Къуранда.

Темирден кюбе киеме,
Агъачдан тюйме тюеме.
Эй! Сени себебли ананг Сырманы
Артыкъ айырыб сюеме.

Джангыз къарнашынг Махамет,
Атанг апенди Окъубду.
Эй! Къарнашынг бла келишир эдим,
Къартдан джюрегим къоркъубду.

Озарыкъ джолунг да - былайтын,
Тохтарыкъ джеринг - былайда.
Эй! Мен башхалагъа эсими бёлмей,
Сени сакъларем джыл, ай да.

Ой, биреу къатын келтирир,
Да, биреу атын ёлтюрюр.
Эй! Акътамакъны джылы джууабы,
Мени кёлюмю кёлтюрюр...

Терекге чирчик чыгъармы,
Джазны джылыуу болмайын?
Эй! Баш эркинлиги джокъду Акътамакъны,
Ол Сырмаханнга да сормайын.

Атынгы айтыб а, атыма минсем а,
Миннгеним - бёрю джортууда.
Эй! Ананг, шаушала, атанг, боранлай,
Мен да - умут бла къоркъууда.

Атынгы айтыб, атыма минсем,
Ол джелден дженгил элтеди.
Эй! Алтынны эритиб, кебге къуйгъанча,
Халинг кёлюме джетеди.

Атынгы айтыб, атыма минсем,
Чабхын болады джоргъасы.
Эй! Бизни ишибизге заран болгъанны
Бир къара шайтан къаргъасын!

Атынгы айтыб, атыма минсем а,
Джюрюк болады миннгеним.
Эй! Нюр тёге тургъан ол эки кёзюнг,
Артыкъ айырыб а сюйгеним.

Ой, кёкден джауум джаумайды, дейле,
Ол джер джауумну джутмайын.
Эй! Мени дуниям кетиб къалырмы
Ол акъ бойнунгдан бир тутмайын?

Сени ариулугъунг алай ушайды,
Чын миялада суратха.
Эй! Нени берликсе, Акътамакъ, ариу,
Энди эм арт, ахыр джууабха?

Ой, прауленде да оноучу,
Келишиб, улху джалаучу.
Эй! Сени сюйгенли, болгъанма мен да
Махаралагъа джолоучу.

Кезлик бычакъчыкъ, деб айтадыла,
Мияла кесген алмазгъа.
Эй! Мени барырым бир бек келеди
Бу сен джашагъан да арбазгъа.

Юсюнге бир кюн тийгенди сени,
Кёгюнгден аны батдырма!
Эй! Башынгы сакъла аман ишледен,
Керексиз сёзню уа айтдырма.

Aйранны джагъы къорлукъду,
Тюзлюкню джауу зорлукъду.
Эй! Бир башланнган иш бишеди, дейле,
Мени тилегим толлукъду.

Мен къанджал челек асмайма,
Агъач сынджырны салмайма.
Эй! Бир сеннге тенгиш киши да джокъду,
Сенден башханы алмайма.

Мен джер салгъанма тору атха,
Сизге барыргъа къонакъгъа.
Эй! Кёзюу-кёзюу таурух айтырбыз,
Ким уста болса да джомакъгъа!

Ой, къызны барды да къыркъ джаны, дейле,
Тилесем, бирин бермезменг...
Эй! Мен балта тутмаз къарт болсам да,
Сен таукел этиб а келмезменг?

Санларым, сагъат кибик, бурулад,
Джюрегим санга байланыб.
Эй! Мен сенден ариу табалмагъанма,
Сау Къарачайда айланыб.

Бизни джылытыб турлукъду, дейле,
Чууакъ кюнюбюз батмайын.
Эй! Къоярыкъ тюлме Окъубну къызы
Ариу Анисатны табмайын.

Ой, кече тийген ай болур,
Бу кюндюз тийген кюн болур.
Эй! Кечем - джукъусуз, кюнюм - тынгысыз,
Ой, мени кибик да ким болур?

Сюйгенин алгъан болурму?
Табмайын къалгъан ёлюрмю?
Эй! Экибизге зараны тийген,
Дунияда игилик кёрюрмю?

Ой, эмен отун, кёреме, дейле,
Къазанны кючлю къайнатхан.
Эй! Ётюрюк сёзле болалла, дейле,
Адамны бетин уялтхан.

Ой, къара шилли да, акъ шилли,
Къайдан келгенсе сен кюнлю?
Эй! Ашагъан ашым джукъмайды мени,
Ой, сени къараб кёргенли.

Ой, къара къауал шкогум, дейме,
Аны сампал ташы чакъмайды.
Эй! Намыс этеди адамларындан -
Бу мени кенгнге уа атмайды.

Тюкенде алтын бууунлукъ,
Учуз багъасына сатылад.
Эй! Акътамакъ сюед мени, тенглерим,
Ачыкъ айтыргъа уа тартынад.

Ой, уучу уугъа бармайды,
Бойнуна шкогун такъмайын.
Эй! Манга айлансанг, сен сёлешмейсе,
Кирпиклеринги къакъмайын.

Аджал бла таджал: "Сайла!" - деселе,
Сен къайсын сайлаб алыренг?
Эй! Джазыуунг манга болуб тургъанлай,
Сен кимге къачыб барыренг?

Джибек джаракны джангысы бла
Кюн сайын чабыр киеме.
Эй! Мен сени амалтын, Ай толгъан ариу,
Джамагъатынгы да сюеме.

"Келген келинни аягъындан!" - деб,
Бyруннгуланы санауу.
Эй! Барыб турлукъду бу сюймекликни
Къууанчы бла джылауу.

Батыма бийче, ой, байрам гогуш,
Тауханий, бизге бир болуш!
Эй! Чыначыкъ, къынгыр болуб турма да,
Сен мени бла да бир соруш!

Джарасы болгъан - оруннга,
Джюрюшю болгъан - джолуна.
Эй! Сен бизге келсенг, алым берирме,
Алымчыланы да къолуна.

Эки аягъым да ёзенгиледе,
Бу сол билегим - джюгенде.
Эй! Бизнича, сейир киши болурму,
Туура айтхан-айтхан а, дегенде?

Арпа сабанда уа, будай баш кибик,
Сен тенглеринги ичинде.
Эй! Къобан келгенча, аллынг айланыб,
Мени кёрге эдинг тюшюнгде.

Мен джер джюзюнде излеб джюрюйме,
Сеннге элтген джолну табмайма.
Эй! Эминадан къалгъан таджалма,
Башымы суугъа да атмайма...

Ой, къызыл джезле, къалайла, дейме,
Болур бизни кибик аллайла.
Эй! Билим базманда дженге турсам да,
Мени махкемеге уа салмайла.

Ой, тёре кесген бармакъдан, дейме,
Не кюрешсенг да, къан чыкъмаз.
Эй! Сюйгени болгъан ойсураса да,
Болджалы джетмей а, джан чыкъмаз.

Анангы сёзюн эркелет, дедим да,
Атангы сёзюн унутма.
Эй! Накъырда этгеннге тынгылай турма,
Айтхан айтханны да джуууртма!

Джарлыны тону джамаулу,
Байны кийими сакъланыб.
Эй! Джарлыны кёлю ачыкъ болады,
Бай, байлыгъына махтаныб.

Бу бачха байлыкъ а - бир айлыкъ, дедим да,
Бу мычхы тартыу - къакъ сатыу.
Эй! Тюрсюнюнгю кёрюрден оздум,
Сёзлеринг манга - бал татыу.

Мен былай бла джашаялмайма,
Бир башха хыйсаб этмесем.
Эй! Мени ёмюрюм тарала кетер,
Акъбоюнну алыб кетмесем.

Акъылым сёнгдю билинмей,
Ёмюрюм ётдю кёрюнмей.
Эй! Менден къалгъанла бир тынч туралла,
Бу сюймекликге бёлюнмей.

Мен сени атынгы атай барама,
Тамгъамы салсам малыма.
Эй! Сарасан кийик - алтын сыргъалы,
Келиб къаллыкъса аллыма.

Джашилдженгер, къызылдженгер,
Бу джараланы сау этер.
Эй! Мен махтау салгъан Сурахай ариу,
Мени баш байладан да бай этер.

Миллет не къадар кёб болгъанлыкъгъа,
Ким да, адетин этеди.
Эй! Сюймеклик деген суу кёмюк тюлдю,
Узакъ ёмюрге кетеди.

Кече - бёрю, кюндюз, тели болуб,
Эки бутуму ат этдим.
Эй! Санга термиле, санга тарала,
Джаш санларымы къарт этдим.

Бу тиширыуну арты сенмисе,
Таймай, кёреме тюшюмде?
Эй! Сен - джауар булут, мен - илеш умут,
"Дыб!" - деб таммайса юсюме.

Ой, уллу Къобан кёб суулу,
Кёк кечюулери, сай кибик.
Эй! Акътамакъ ариу, къайдан келесе,
Сен джарыкъ толгъан, ай кибик?

Ой, Акътамагъым келеди,
Джети ариудан баш болуб.
Эй! Туура аллай кёзбау къалай туугъаненг,
Ёренге джохар чач болуб?

Сени таукел, кескин сёзлеринг
Джюрегими джауун ашагъан.
Эй! Акътамагъым, къайдан келесе,
Сен кюн таякъгъа ушагъан?

Темирден ишлет да бир хуна,
Тыяллыкъ эсенг, бир сына.
Эй! Сен мени кёрсенг, илеш ышара,
Мен сени кёрсем а, кёз джума.

Сен сол джагъаны - беджени,
Мен онг джаныны - гёзени.
Эй! Адам улуну бир таджалыды
Бу сюймекликге тёзгени.

Сени кёк дарийден кёлегинг,
Андан кёрюнеди билегинг.
Эй! Кёрюнмесин сени билегинг,
Мени къабыл болсун тилегим.

Сёзню сёлеше, къала этдим,
Сёз халыладан - аркъауум.
Эй! Кёкюрек ауруу да, джюрек ауруу
Мени Акътамакъдан табханым.

Сокъгъан окъадан кёреме,
Бу Сурахайны дженглери.
Эй! Анга адеб этиб, алай тепсейлe,
Тау маралымы тенглери.

Чууакъ кечеде, санга ушатыб,
Мен джулдузланы санайма.
Эй! Кюндюз болса уа, учунуб келиб,
Ариулугъунга къарайма.

Кёкде барады къарылгъач,
Эки къанатын джаймайын.
Эй! Сен - кёзбау сурат, къалай тураса,
Бир джангыз сёзден таймайын?

Кёкде барады къарылгъач,
Эки къанатын, талдырыб.
Эй! Башханы алмам джангыз да, Акътамакъ,
Сени кёлюнгю, къалдырыб.

Сен манга чарлай, мен сени марлай,
Бy туу санларым къарт болду.
Эй! Отузунчу джылымда мени, Акътамакъ,
Ой, сары чачым акъ болду.

Ишлене тургъан бу сёз къалабыз,
Ол къурч буруудан кем болмаз.
Эй! Cюйген хапарын айтханлыгъына,
Адамны бети уялмаз.

Арбамы джекдим ёгюзге,
Сагъат баргъанды сегизге.
Эй! Чууакъ кюн кибик, алай келесе,
Ариулугъунгу кёргюзе...

Ичги сёзлени кёбге чачмагъан -
Бу сюймеклини кирити.
Эй! Шош шыбырдагъан, эслеб тил тутхан -
Джангы келинни адети...

Мени таукел болду джёнгерим,
Сени Джаукер болду къарнашынг.
Эй! Экибиз бирден сюйюб башламай,
Сюймеклик джолдан аджашдыкъ.

Мени хурджунумда - базар кёгетим,
Санга ашатыргъа - иннетим.
Эй! Ахыратда да бир оноу болур,
Дунияда сенсе - джандетим.

Мен сеннге джюрюй, болуб барама
Сay санларымдан ырахын.
Эй! Ананг Сырмагъа айыб салмайма,
Атангы болсун гюнахым.

Джап-джашил къундуз а кёреме, алан,
Тыйын палтонунгу джагъасы.
Эй! Атанг Окъубну не мюлкю барды,
Meни джырларымы багъасы?

Алтын ашыгъым, кюмюш къашыгъым
Унамайды эрге барыргъа.
Эй! Бу суу кюзгюню Аллах джаратды,
Джюреклеге ауруу салыргъа.

Бу суу кюзгюню да сатыб алыргъа уа,
Мени болгъан мюлкюм джетмейди.
Эй! Закон бла дау къуруса да,
Джюрегими дерти уа кетмейди.

Сени кюнчыкъгъанда бир кёрюр ючюн,
Кюнбатхандан джаяу барырем.
Эй! Бy джохар чачынг чыммакъ болса да,
Бир майрышмайын алырем.

Сени бир тюрсюнюнг - джаз джилек,
Бирси тюрсюнюнг - акъ къаймакъ.
Эй! Джюрек ауруу береди меннге
Учханкёз ариу Акътамакъ.

Мен от салгъанма пинаргъа.
Чумду, дейдиле, чинаргъа.
Эй! Бирибиз ёлейик, бирибиз къалайыкъ,
Apиy, кёзлени джумаргъа.

Тёп-тёгерегинг тар буруу болуб,
Ой, бара барыб абыннгын.
Эй! Арт айланса да, къайтады, дейле,
Сен къайтыб, манга джалыннгын!

Къыйынды кёлюнг, джюрегинг,
Ой, саргъалады билегинг.
Эй! Меннге уллу кёллю болалмаз кибик,
Бир тюшюнюуге yа тюбегин!

Партабак сурат, дейдиле,
Къолума тутхан кёзюрге.
Эй! Сёзюм да сёздю, ишим да ишди -
Накъырда этмейме безирге.

Сени къулагъынгда сыргъала,
Юслери бютеу тумада.
Эй! Сени кибик ким болур, алан!
Бу джаратылгъан джанлада?

Тюрленнген дарий кибик, тюрсюнюнг,
Къашларынгы табсыз тюймесенг.
Эй! Дуния адамлагъа джууаб бермейсе,
Джандет келечиле иймесем...

Къарачай тилим тауусулгъанды,
Энди латин бла джазмасам.
Эй! Мен сени алыргъа бичим салмазем,
Адамлыгъыма базмасам.

Темирден ишлет да бир хуна,
Тыяллыкъ эсенг, бир сына!
Эй! Сен мени кёрсенг, джунчуб къубула,
Мен сени кёрсем а, кёз джума.

Сен кёк таланы - джашил гоккасы,
Мен - ортасында кюрени.
Эй! Тийрелеринден чыгъыб келеди,
Таукел джюрекни сюйгени.

Мен алтын бюртюк тарыма,
Алтындан эсе сарыма.
Эй! Сен къалайгъа барсанг да, Акътамакъ,
Мен да биргенге барыма.

Эменден элек бюгюлмез,
Кюнлюмден кюмюш тёгюлмез.
Эй! Къан бла кирген исси сюймеклик,
Джан бла чыкъмайын, сёгюлмез.

Кюмюшбаш юй

Кюмюшбаш юйюнг, алтын курушканг,
Мени санга барды гурушхам.
Эй! Джазыуубуз бир нек болмаед,
Сен да сагъайыб болушсанг?!

Кюмюшбаш юйюнг, алтын сарайынг,
Терезелери налмаздан.
Эй! Мен сени алыб кетиб къаллыкъма,
Ой, Бермез бла Къоймаздан.

Кюмюшбаш юйюнг, алтын сарайынг,
Терезелери накъутдан.
Эй! Мен Акътамакъыны сайлаб алгъанма
Эллени уллусу Къарт Джуртдан.

Алтын терезеде, налмаз орагъым
Сохан тахталаны орургъа.
Эй! ГеПОО болуб, мен къалгъа эдим,
Санга соруула сорургъа.

Санга улан туууб, бешикге салсам,
Бешли бугъала соярма.
Эй! Тёгерек тутуб, уллу той этиб,
Сау Къарачайны джыярма.

Кенгден къарасам - къарылгъач,
Къатына барсам, къуш болур.
Эй! Джашлыгъында сюйюб къалгъанны,
Къартлыкъ кюнюне да кюч болур.

Узакъдан къараб айбатды,
Къатына барсам, нюрлюдю.
Эй! Мен Сурахайны сюймей не этейим,
Къалгъан къызладан тюрлюдю.

Джашларынг болсала, джигит болурла,
Тау кийиклени марагъан.
Эй! Къызларынг болсала, къыптычы болурла,
Айырмаланы сайлагъан.

Къызларынг болсала, джигерле болурла,
Кече джамчылыкъла тарагъан.
Эй! Джашларынг болсала, батырла болурла,
Халкъны ишине джарагъан.

Къызларынг болсала, джигерле болурла
Кече чепкен тигиб бошагъан.
Эй! Джашларынг болсала, пахмулу болурла,
Мени кесиме ушагъан.

Джашларынг болсала, джигитле болурла,
Баш орунланы алырча.
Эй! Къызларынг болсала, кесинге ушарла,
Ма сормагъанлай танырча.

Джашларынг болсала, акъыллы болурла,
Джаныбызны тамам тындыргъан.
Эй! Къызларынг болсала, джигер болурла,
Къачда сабанланы сындыргъан.

Къоду къычыртыб, элни джыяйыкъ,
Сюйгенлерибиз келсинле!
Эй! Бузджигит бла Лейлача, болуб,
Тургъаныбызны кёрсюнле!

Кёкде барады къарылгъач,
Эки къанатын талдырыб.
Эй! Башхагъа таукел этерик болмаз,
Мени кёлюмю уа къалдырыб.

Ой, белингдеги алтын кямарынг,
Белинги бирден къуршагъан.
Эй! Къыш - муртхулагъа, джай - наныкълагъа,
Кюз алмалагъа ушагъан.

Кенгден къарасанг - ауана,
Къатына барсанг - къарала.
Эй! Чаукана, Аркъуят ёлюб баралла,
Сени кёрюрге тарала.

Кенгден къарасам - чын тауукъ,
Къатына барсам - бал батман.
Эй! Къыптынгы бурну къылны къыяды,
Сени кибикни мен табмам.

Мермер тохананы ишлеялмайын,
Ариу нюрюн аяз эмеди.
Эй! Эки къолу юлгю биледи,
Акъылы уа алтын тёбеди.

Джюрюгенлеге джол бошду,
Джюрюй билмеген бедишди.
Эй! Сатаргъа, алыргъа да бир болмагъан
Сюймеклик деген а не ишди?

Къаплан кибикди къарыуум -
Джер тебрендирир барыуум.
Эй! Темир кюбюрден ачыб алырма -
Къайнайды санга сарыуум.

Аджалсыз адам ёлмейди,
Кечесиз джукъу келмейди.
Эй! Сагъат кибик ургъан джюрегим,
Сакъат тапханын а билмейди.

Мен джангкъылычны джаухары,
Сен шиякыны алтыны.
Эй! Сени берселе: "Алдым, - дер эдим, -
Мен бу дуниядан хакъымы".

Кёб сёлешген кёмюрдю, дейле,
Аз сёлешген а алтынды.
Эй! Мен кёлюмдегин, айтыб тыкъсыдым,
Ол сёлеширге тартынды.

Къутасчач

Къутас чачларынгы алтын эт, дедим да,
Джибек къашларынгы кюмюш эт!
Эй! Ариулугъунг тогъуз къат сени,
Аладан манга да юлюш эт!

Тама-тама кёл болду,
Джыйыла-джыйыла, эл болду.
Эй! Сени тауушунг эшитилгенлей,
Мени ауругъаным сёл болду.

Самауарланы къайнатыр, дейле,
Сюйген джюрекни кёмюрю.
Эй! Эки сюйгеннге хайыр болгъанны,
Ой, узакъ болсун ёмюрю!

Сёзню кючлюсю сауутду,
Бир келечим да Даутду.
Эй! Сабырлыкъ бла, акъыл бла да,
Джан Нохчукъ махтау аллыкъды.

Сюйген джюрекни къызгъан кёмюрю,
Шай самауарны къайнатыр.
Эй! Тюзелген ишни зауукъ ёмюрю,
Бал чайырланы чайнатыр.

Эл дарий-дамха джуусала, дейме,
Хасан а тонун джуугъанча.
Эй! Акъмаралыма киши джукъ айтса,
Биpey бойнумдан буугъанча.

Сени къышхы кюнюнг, джай болсун!
Ётер кёчюуюнг, сай болсун!
Эй! Сюймеклик деген, кимге да тенгди,
Ой, джарлы болсун, бай болсун.

Мен суу джоргъагъа минейим,
Темирден кюбе киейим.
Эй! Салгъан тузагъым, сени туталыб,
Амалсыз кюнюнге тюбейим.

Ой, башынгдагъы кюпес джаулугъунг да,
Аны арасында - джибеги.
Эй! Мен Акътамакъны сюймей не этейим,
Алтын тауукъну джюджеги.

Кенгден къарасам - кёлекке, дедим,
Къатына барсам мёлекди.
Эй! Мен Сурахайны табсам дунияда,
Ий, башха не зат керекди?

Кенгден къарасам, багъырды, дедим,
Къатына барсам, алтынды.
Эй! Бу сёз къылычым ауузумдады,
Сени къоймазгъа антымды.

Кенгден къарасам, къалайды, дедим,
Къатына барсам, кюмюшдю.
Эй! Мени санга этген джырларым
Эшитгенлеге да сюйюнчдю.

Чилле джаулукъ

Сурахай, cаpы джаулугъунг, дейме,
Ариу джарашады санынга.
Эй! Ингилик салад, деб, эришген этелле,
Ол Аллах берген къанынга.

Сypaxaй, сары джаулугъунг, дедим,
Ариу джарашады бойнунга.
Эй! Мен сары илячин болуб къалгъаем,
Ол чыммакъ ариу къойнунга.

Сypaxaй, сары джаулугъунг, дедим,
Ариулугъунгду байлыгъынг.
Эй! Мен - къылсыз къармакъ, сен - алтын чабакъ,
Сен манга къайдан табылгъын!

Сypaxaй, сары джаулугъунг, дедим,
Аны кюе къыркъсын чачагъын.
Эй! Шам Семенлада сен, келин болуб,
Отоу юйде болсун ушагъынг.

Сурахай, чилле джаулугъунг, дедим,
Джерни сызады узундан.
Эй! Мен сени айырыб сюйген этеме,
Сay Къарачайны къызындан.

Сурахай, чилле джаулугъунг, дедим,
Аны гануасы окъады.
Эй! Кёзден ырахын болурса да, деб,
Джюрегим бир бек къоркъады.

Мени кёзюме алай кёрюнесе,
Сен мёлек кибик, джин кибик.
Эй! Акътамакъ ариу, къайдан келесе,
Къаягъа тийген, кюн кибик?

Мен кече болса, джукълаялмайма,
Сагъайыб, санга джыр эте.
Эй! Кюндюз болса, ишлеялмайма,
Кеси кесими тюзете.

Джюрекде бир зат къайнайды,
Кёзюм кёргенден тоймайды.
Эй! Сенден башхала табы да этелле,
Кёлюм аланы уа алмайды.

Мен, джерни къазыб, терен киралсам,
Кёкге, басхыч салыб, миналсам.
Эй! Санга туракълай, озуб кетеме,
Саламлашыргъа уялсам.

Мен атда ойнагъан атлыма, дедим,
Атланы белин юземе.
Эй! Бир кёз къарангы этеме сеннге,
Бир эс джыяма - тёземе.

Сени сёзлеринг меннге татырла,
Сен башхалагъа сёлешме!
Эй! Сен алтын эсенг, мен накъут-налмаз
Мени джегерге кюрешме!

Къайыкъгъа къаплан миннгенлей,
Къамагъа кезлик такъгъанлай,
Эй! Джазыуунг джетсе, алай келирсе,
Джалан аякълай - чабханлай.

Биреуню хакъын алмазма,
Джалыныб, джаудан къалмазма.
Эй! Чакъырылмагъан, орунсуз болур,
Сен чакъырмасанг а, бармазма.

Секириб миндим мийикге,
Джууукъ бармадым джарына.
Эй! Айджаякъ кибик, белгили этерме,
Сени тау эллени барына.

Кёлтюрюб тургъан гаммешим,
Сеннге сояргъады кенгешим.
Эй! Хар айтхан сёзюнг атдан багъады,
Аны ючюндю кюрешим.

Джалынчакъ къонакъ - тигимчи,
Сюйгенчигимсе биринчи.
Эй! Биреу къолунда кёргюзмем сени,
Аджалым джетиб ёлгюнчю.

Секириб миндим атыма, дедим,
Аны ёшюнлюгюн салмайын.
Эй! Мен бир адамны да аллыкъ тюйюлме,
Бу Сурахайны да алмайын.

Аслам мычыды, къалай этейим,
Бу джазгъы тангым атмайын.
Эй! Къоярыкъ тюлме, насыбым тартыб,
Таумаралны табмайын.

Ары бара, бери келе, дедим,
Эки бутумдан арыдым.
Эй! Андан эсе кёрмеге эдим,
Ой, сени къайдан а таныдым?

Ингичгетабан аякъ кийиминг да,
Суу бабуш кибик, джёбелей.
Эй! Кёлюнг сюймеген сёз эшитгенлей,
Сен, сабий кибик, ёпкелей.

Ой, башынгдагъы алтын окъа бёрк,
Джерни джарады омакъдан.
Эй! Дуниягъа ишленнген джарлы кёб артыкъ,
Малы кёб болгъан а тумакъдан.

Ой, тыпырдаса, тай озар, дедим да,
Табаны къызса, ат озар.
Эй! Мен былай эте тургъанлайыма,
Сени алыргъа ким базар?

Къап-къарадыла къашларынг,
Къараялмайма кёзюнге.
Эй! Ариулугъунгдан артха къалмайын,
Алдандым джылы сёзюнге.

Ий, менден хапар сен нек сормайса:
"Бу тойгъанмыды, ачмыды?"
Эй! Кёмюр къызса, темир эритеди,
Сени джюрегинг, ташмыды?

Ой, кюн келгенди ортагъа, дейме,
Бизге туурады Батагъа.
Эй! Алыб алалмай, къоюб къоялмай,
Башым къалгъанды хатагъа.

Кюнюм келгенди къушлукъгъа.
Саным тартады тынчлыкъгъа.
Эй! Сурахай мени къолума тюшсе,
Кетмезем энди джашлыкъгъа.

Ташчыда талай ишчиле
Къая ранланы къазалла.
Эй! Бу Сурахайны айтхан сёзлери,
Джыламукъ кибик, тазалла.

Темир къыйынлысы - эгеуге, дейме,
Агъач къыйынлысы - къакъгъычха.
Эй! Джюрек къыйынлысы - сюймеклик отха,
Къурч къыйынлысы да - чакъгъычха.

Къачырама, десем, - чырмаула,
Къачама, десем, - сылтаула.
Эй! Сюймегенлени мыдах этдиле,
Мен санга салгъан махтаула.

0й, бачха байлыкъ - бир айлыкъ.
Сени ариулугъунг - субайлыкъ.
Эй! Сюймеклик джашау къыйын болса да,
Андады бютеу къолайлыкъ.

Кел, Акътамагъым, кетейик,
Эресей - тургъан элибиз.
Эй! Ызыбыздан тентиреселе,
Бек тансыкъ болсакъ, келирбиз!

Сен бал четенни тарагъы,
Кимле танырла татыуун?
Эй! Сен тюрлю болсанг, ким бла этерме,
Мен сюймекликни сатыуун?

Ала кёгюрчюн, сары илячин
Кёзюу джырлайла джырынгы.
Эй! Сёз бла къыйнамам сени джюрегинги,
Иш бла талдырмам санынгы.

Ой, сюйген джюрек кеси кёрлюкдю,
Аллах аны анга береди.
Эй! Сёлешмесе да, ышанларындан
Сюйген болгъанын биледи.

Сюймеклик деген бир нюр мyxypду,
Сюйген джюрекге басылгъан.
Эй! Сюйгенден къалгъан адамды, дейле,
Ёмюрюн къыйын да ашыргъан.

Сен да джюйюсхан, мен да джюйюсхан,
Бал бла джауча джарашхан.
Эй! Сени юсюнгде кёб болду, алан,
Бир-бири бла талашхан.

Байны кюбюрюнде - къумачы, дедим да,
Джарлыны этегинде - джырмачы.
Эй! Экибизге заран этгенни
Болмасын, Аллах, къууанчы!

Бизге келинчик боллугъунгу уа
Анам кёргенди тюшюнде.
Эй! Джерклени ичинде, субай наратча,
Сен тенглеринги ичинде.

Байны тылпыуу тирмен бурады,
Джарлыныкъы уа, тартмайды.
Эй! Акъылы болгъан иги тиширыу
Намысын малгъа сатмайды.

Телини кёрген, тентирер, дедим да,
Акъыллыны кёрген, эс джыяр.
Эй! Мен, тели болуб, сен тентиресенг,
Сени, ариу айтыб, ким тыяр?

Ашарыкъ хазыр этейим, дедим да,
Къошуму кирсиз джыяйым.
Эй! Тютюн чыкъгъаннга, къонакъ келеди,
Хап-хазыр болуб турайым.

Къарачай адет алайды:
Адамгъа адам келеди.
Эй! Кёз-къаш бермейин, сыйын кёрмейин,
Къызгъанч а, саудан ёледи.

Келген къонакъгъа, джарыкъ болмасанг,
Къонакъла ёпкелеб кетерле.
Эй! Ашха джарыкъны, ишге башчыны,
Адамла сыйлы этерле.

Ой, келечиси иги болса уа,
Кели башы эрге барады.
Эй! Джюрек джюрекге джарашыб къалса,
Джашауу татлы болады.

Алтын терезеде кёксюл кёгюрчюнюм да
Марджан мынчакъланы тартады.
Эй! Аны ариулугъу айгъа ушайды да,
Кюн, сейирсиниб а, батады.

Сюймеклик деген а бар нюрдю, дедим,
Ол бир-бирлеге къонмайды.
Эй! Джюрюген джолу бютюн назикди,
Аягъы тайгъан онгмайды.

Ой, акъыллыны шашханы -
Кюнню булутха батханы.
Эй! Джюрегиме джарамайды
Ариу Акътамакъны да айтханы.

Къызгъан темирни - чёгючге, дедим да,
Эринчек атны - къамчиге.
Эй! Сюйген джюрекни эки кёзюнден
Джыламукъ бетли да къан чыгъа.

Сюймегенлеге - джол къысха, дедим да,
Сюйгенни джолу узунду.
Эй! Эки тынгылаб, бир айырмагъан,
Ол акъылындан да хузумду.

Тели тепсерге билмейди, дедим да,
Тепсеб тебресе, къоймайды.
Эй! Сюйгенни кёзю-къашы башхады,
Белгили болмай къалмайды.

Сапинкаларынг, алтын токъмакъларынг да,
Соргъунчу кенгден танытхан.
Эй! Сурахай, сени къайгъынг болгъанды,
Туу санларымы арытхан.

Ой, эки къыркъгъандан, джюн ашхы,
Кёзбау тюшледен, тюн ашхы.
Эй! Сенсиз ёмюрню джылындан эсе,
Сени бла джашар кюн ашхы.

Аууз алдамаз, кёз къаргъамаз,
Ишлемеген а, ашамаз.
Эй! Ёмюрю кетер эринчекликде,
Ол бюсюреулю джашамаз.

Мен мындан къараб а таныйма, дедим да,
Кюнлюме кюнню тийгенин.
Эй! Аллах болмаса, киши билмейди,
Сурахай кимни сюйгенин.

Мындан къараб таныйма, дедим да,
Кюнлюмде кюнню батханын.
Эй! Аллах болмаса, киши билмейди,
Тангымы къалай да атханын.

Чындымы чалдым кючлюге, дедим,
Джерими салдым ючлюге.
Эй! Джаратылгъанлы сукълана эдим,
Сенича, кескин да ишлиге.

Къагъыбал чибин а бал ашар, дедим да,
Юреннген джаллы мал ашар.
Эй! Кертисин айтмай, тобагъа къайтмай,
Бу джалгъан шагъат а, джан aшаp.

Ички - шайтанны да садагъы, дедим да,
Уру - душманны къапханы.
Эй! Аланы, эталгъан джюрютюрюкдю,
Дагъыда аман табханын.

Сен - тийген кюнню таягъы, дедим да,
Мен - атхан тангны ышаны.
Эй! Тау тейриге ышаннган кибик, турама
Акътамакъ, санга ышаныб.

Джумарыкъ джырлай джырынгда, дедим да,
Гуждар сызгъыра эжиуде.
Эй! Субай бусакъла - аяз ушакъда,
Мен аны айтхан а кёзюуде.

Мен - джай айланы джаууму, дедим да,
Сен - Ташлы къолну къышлыгъы.
Эй! Мен джауалмасам, сен къургъакъ къалсанг, 
Боллукъ тюйюлдю да тынчлыгъым.

Мен джылы салам айтама, дедим да,
Эгечлеринги барына.
Эй! Суугъа - чабакъ, къаягъа - ыргъакъ,
Мен Джохарджалны уа алырма.

Ой, Таумаралым а, алтынджал кийигим,
Джауум джауса, джалы джашнайды.
Эй! Мёлеклери, сюелле мени,
Шайтаны чамланыб а башласа.

Кюмюш терезеде да барды бир сюйгеним,
Кюмюш стаканда сют кибик.
Эй! Ариудан эсе, кёзбаугъа дженгеди -
Меннге сёлешюую уа, тюрт кибик.

Ой, Таумаралым а, алтынджал кийигим,
Айырмаланы марайды.
Эй! Кёрпе тонла, кёб къойла, демей,
Адамлыгъыма уа къарайды.

Мен суу джоргъагъа минейим, дедим да,
Темирден кюбе киейим.
Эй! Болушлукъ этсем, онгсунур кибик,
Аллай кюнюнге уа тюбейим.

Къара шхылдыча, татыуунг,
Къызыл шхылдыча, тюрсюнюнг.
Эй! Ариудан ариу, сейирден сейир,
Сени бир кюнюнгден а бир кюнюнг.

Бу джюрек кёзюм сагъая санга,
Ой, тёнгек кёзюм джукълайды.
Эй! Айгъа ушагъан ариула кёрдюм,
Джюрегим сенде тохтайды.

Биз джюз ийнекге бузоу иербиз,
Минг къойгъа къозу къошарбыз.
Эй! Бирге тюбесек, дуния джандетде,
Алгъышлыкъ болуб джашарбыз.

Онбирден сора - онеки,
Айтханым бары - кеп-керти.
Эй! Багъамы тёбен эте барама,
Бир магъананы кёб черте.

Сени къыптынг зыгъыр кесмесин,
Мени балтам ташха тиймесин.
Эй! Бизни ишибизге заран этгенни,
Джаратхан Аллах сюймесин.

Кюндюзгю кёкде кюмюш себгенме,
Кече джулдузла чыгъаргъа.
Эй! Темирден - джюрек, къурчдан - сан керек,
Бу сюймекликге уа чыдаргъа.

Айран тёгюлсе - джугъусу,
Суу саркъса, къалыр ташлары.
Эй! Сеннге тюбеген кюнюмден тебреб,
Зауукъ джашуум башланыр.

Ой, тирменчини суу - дерти,
Джолоучуну дерти - кюн иги.
Эй! Мен сенден бери тикирал этдим,
Бу сюймекликни джик-джигин.

Бёрюню дерти - кюн аман, дейдиле,
Малчыны дерти - кюн ариу.
Эй! Сеннге сёлешсем, керек болады
Бек терен акъыл, кёб къарыу.

Артымдан джылан сызгъыра,
Аллымдан макъа къычыра.
Эй! Таукел этиб, иш баджармасам,
Акътамакъ къолдан ычхынад.

Хомухха джигер болмакълыкъ...
Тарпаннга джюген салмакълыкъ...
Эй! Аладан эсе къыйын кёреем,
Ой, сенден джууаб алмакълыкъ.

Кече келтирсем - ай джарыкъ кече,
Кюндюз келтирсем - чууакъ кюн.
Эй! Ай чыммакъ толур, кюн чууакъ болур
Сени бла да мени ючюн...

Теке териден а, джиб чыкъмаз,
Тёнгереген ташха, тюк чыкъмаз.
Эй! Сенден къалсам, кюнюм - къарангы,
Башха насыбдан а джукъ чыкъмаз.

Ишлеген джери уа биледи, дейле,
Алтынны игисин-аманын.
Эй! Кел, экибиз да бирге эшейик,
Бу сюймекликни да чалманын.

Алаша джанын а суугъа сор, дедим да,
Мийик джанын а - тютюннге.
Эй! Адамла тохтаб-тохтаб къарайла
Бизни Акътамакъда уа тюрсюннге.

Ой, ичкен сууунг а танылад сени да,
Акъ тамагъынгдан эннгинчи.
Эй! Джюрек аурууум джокъ эди мени,
Ариу Акътамакъны кёргюнчю.

Ой, къадау къакъгъан саяу къолларынг
Бичим салалла кийимге.
Эй! Аз-маз ариулукъну ачыкъ таныйма,
Къараб, Акътамакъда сюйюмге.

Джигитни джити кёзлери, дедим да,
Матухну табсыз сёзлери.
Эй! Атынг айтылса, чанчыб башлайла
Мени джюрегими безлери.

Ой, Акътамагъым келеди,
Бетинден нюрюн тёкгенлей.
Эй! Мени джюрегим кёлтюрюледи,
Сени къатынга уа джетгенлей.

Ой, кёкде булут да ойнайды,
Бу джерге тамчы таммайды.
Эй! Джаш джюрегимде къайнагъан къаным,
Бу сюймекликден тоймайды.

Мен санга бара да, андан келе да,
Эки бутумдан арыдым.
Эй! Андан эсе, кёрмей къалгъаем,
Мен сени къайдан да таныдым.

Селпи чибин - къаууз тартаргъа да,
Къагъыбал чибин - ёлюрге.
Эй! Мен кёлюм блa бек ашыгъама.
Сени бизге келиб кёрюрге.

Кёзлеринг кёзюр ойнайла,
Сёзлеринг джюрек байлайла.
Эй! Ариуну сюйген джангыз мен тюлме,
Ариуну кёбле уа сайлайла.

Мен джохар стол джонаргъа,
Сен кёк бояу бла бояргъа.
Эй! Татлыаууз балта мен болгъа эдим,
Алтын терекни да тонаргъа.

Алтындан юйле ишлетирикме да,
Кюмюшден, сарай салдырыб.
Эй! Менден къалгъанла, бармагъыз къатына,
Къоярсыз къылыкъ алдырыб.

Ой, сени излей да, ырахын болдула
Семен Исмаилны санлары.
Эй, Шиякы ичинде мижеги кибик,
Атанг Окъубну маллары.

Келинлеу адеб - келинде,
Къайынлау адет - къайында.
Эй! Мен сени курсха алыб кетерем,
Сюрюу ким кютер джайында?

Аганадады аламат марал,
Ол абынады тюзюнде.
Эй! Мен сени курсха алыб кетерем,
Чалкъы ким чалыр кюзюнде?

Джорукъ - адетни джолунда,
Зарлыкъ - насыбны тышында.
Эй! Мен сени курсха алыб кетерем,
Айры ким тутар къышында?

Къыбыла Тауну къайыны, дедим да,
Сени бла ашырырем джайымы.
Эй! Агъартдынг мени сары тюгюмю,
Саргъалтдынг къызыл къанымы.

Ой, Джюзюмлюню джюзюмю,
Сени бла ашырырем кюзюмю.
Эй! Джаннган отума суу къуярыкъса,
Терс ангыласанг а тюзюмю.

Заман агъартса да чачымы,
Сени бла ашырырем къачымы.
Эй! Сени сагъынсам, эсгералмайма,
Мен тогъум бла да ачымы.

Омакъны окъа уа ышымы,
Сени бла ашырырем къышымы.
Эй! Сюйдюрсе да бек сюймеклик безгек,
Тютюнлетмейди тышымы.

Таукел кёлюмю - базымы, дедим да,
Сени бла ашырырем джазымы.
Эй! Сен эсенликде, боллукъ тюйюлдю
Бёгек джюрекни азымы.

Ата сыры - улунда, дедим да,
Ана сыры уа - къызында.
Эй! Атым "биягъы" болгъунчу айландым,
Мен Акътамакъны ызындан.

Магазин

Тюкенде - тюрлю дарийим,
Къаяда - кёзбау кийигим.
Эй! Биз бир агъачдан ушайбыз да, алан,
Сени манга ушайды сюегинг.

Ариулугъунгу ушатдым,
Акъсайлада суратха.
Эй! Нени бересе, Акътамакъ ариу,
Энди арт ахыр джууабха?

Ой, магазинде алтын бууунлукъ,
Учуз багъасына сатылад.
Эй! Акътамакъ сюед мени, тенглерим,
Ачыкъ айтыргъа уа тартынад.

Ой, магазинде уа алтын окъа,
Сатыб алайыкъ, Гюргёкъа!
Эй! Сен келин болгъун тёбен Семенледе,
Кеси кесинги къубулта.

Ой, магазинде дух шыша,
Сатыб алайыкъ, о Шаша!
Эй! Къалайгъа дери барлыкъбыз, ариу,
Мен - сени сюре, сен - къача.

Мен - магазинни темири,
Сен а - складны алтыны.
Эй! Айгъа чыгъарыб джазарыкъ эдим,
Сен ариучукъну атынгы.

Мен - магазинни аркъауу,
Сен - складны кюмюшю.
Эй! Айырмаланы озады, тенгле,
Муну бичген-тикген хар иши.

Сен - магазинни къумачы,
Джокъду этегинги джырмачы.
Эй! "Сюйгенни, сюй!" - деб сёз барды, алан!
Башха кишиге бармачы.

Мен - магазинни джюзюмю,
Сени дарий-дамха - кийиминг.
Эй! Ариудан эсе, айбатды, дерсе,
Былай къарагъан сюйюмю.

Сен - магазинни къошуну,
Неге тюесе къашынгы?
Эй! Алыб келдим, аллынга бердим -
Ашаялмайса ашынгы.

Сен - магазинни къошуну,
Алыб къошума салайым.
Эй! Джарлы да тюлме, джакълы да тюлме,
Кимден болушлукъ алайым?

Сен - магазинни къошуну,
Мен къолтугъума алалсам.
Эй! Хапарынгы бир кёб айтама,
Хакъ джюрегимден таралсам.

Сен - магазинни къошуну,
Айландаргъанса башымы.
Эй! Атынгы айтыб, атымы урсам,
Учун юземе къамчими.

Сен - магазинни ийнеси
Мен - складны юллеси.
Эй! Сен - джылы джазны чакъгъан тереги,
Мен - джарыкъ джайны чиллеси.

Сен - магазинни къошуну,
Къош къошум бла къошунгу!
Эй! Болджалны соза тургъанлыгъынга,
Алаллыкъ тюлсе башынгы.

Мен - магазинни халысы,
Сен - складны ийнеси.
Эй! Биз экибизге заран этгенни
Юйюне игилик кирмесин.

Мен - складны эгеую,
Cен - магазинни къашыгъы.
Эй! Сурахай ариу, къайдан келесе,
Сюйген джюрекни тансыгъы!

Мен - магазинни кюреги,
Сен - складны джилеги.
Эй! Биз экибизге заран болгъанны,
Къабыл болмасын тилеги.

Мен - складны саханы,
Сен - магазинни сатханы.
Эй! Сени сагъынсам, билинмей къалад,
Кюнню тийгени бла батханы.

Сен - магазинни табасы,
Мен - складны къамасы.
Эй! Ненча миллиард сом боллукъ болур,
Бу сюймекликни багъасы?

Сен - магазинни башлысы,
Къызланы ариу къашлысы.
Эй! Балаланыб баргъан, суу кибик,
Джюрегинг манга ташысын!

Сен - магазинни къыптысы,
Мен а - складны джюлгючю.
Эй! Азгъынлыгъым джокъ эди мени,
Сени хапарынгы билгинчи.

Сен - магазинни кёк кёгюрчюню,
Нюр тёгюледи халынгдан.
Эй! Ийнеден, джибден чыгъарча болдум, -
Джюрюялмайма санымдан.

Сен - магазинни кюзгюсю,
Мен эшигини безгиси.
Эй! Тиширыугъа къыйын болады,
Бу эркишини джизгиси.

Сен - магазинни кёзбауу,
Мен - терезени къадауу.
Эй! Тиширыугъа тынгы бермейди
Бу эркишини джадауу.

Сен - магазинни кюзгюсю
Мен - складны ачхасы.
Эй! Сени сагъынсам, сабыр болады
Бёгек джюрекни чанчхысы.

Сен - магазинни кюзгюсю,
Суратым сенде къалгъаед.
Эй! Багъангы берген, алмайын сени,
Багъангы билген алгъаед.

Сен - магазинни кюзгюсю,
Багъангы билген сынгар - мен.
Эй! Дунияны юсюнде, джанланы ичинде
Джаным джаратхан джангыз - сен!

Тюкеннге салсакъ, тюкен гинджисе,
Боюннга такъсакъ, инджисе.
Эй! Аз-маз ариулукъ сени юсюнгде,
Базаргъа салсакъ, кюзгюсе.

Джарым дуния

Сен - бир джарымы, мен - бир джарымы,
Экибиз джангыз дунияны.
Эй! Эки джарымдан бир толу этейик,
Бир-бирибизге да ийнаныб.

Мени Джарым дуниям а алай келеди да,
Къыбладан келген, джаз кибик.
Эй! Аны джылыуу кёб болгъанлыкъгъа,
Мени ышаныуум, аз кибик.

Мени Джарым дуниям а алай келеди да,
Джандет чаукача, джёбелеб.
Эй! Бир сокъураныб къалмагъа эдинг,
Бар ырысхынгдан, ёнгелеб.

Мени Джарым дуниям алай келеди да,
Къанатлыланы булбулу.
Эй! Сёзге да чемер, ишге да джигер,
Ой, сени кибик болурму?

Джарым дуниям алай келеди,
Согъумда битген къоз терек.
Эй! Кесин тюзетмей турса да - ариу,
Джасаннганы уа - хур мёлек.

Джарым дуниямы элтиб саллыкъма
Шам Семенлада тюкеннге.
Эй! Шериат, закон не дейди экен,
Сюймеклик зорлукъ джетгеннге?

Мени Джарым дуниям а бизге келин болса,
Юйюбюз тюкен болуред.
Эй! "Бу насыб сизге къайдан чыкъды?" - деб,
Хар кёрген-кёрген да соруред.

Мени Джарым дуниям а келеди,
Ол ёзен чарсда - акъ булут.
Эй! Учкулан эли, Шам Семенлары 
Сени кёз аллынгда - джангы джурт.

Мени Джарым дуниям а келеди,
Ол кюзде бишген бал алма.
Эй! Къыргъый санладан, бёгек джан кетмей,
Мен сенден суууб а къалалмам.

Джарым дуниям а келеди,
Акъ булут кибик, чайкъалыб.
Эй! Мен сени атангдан тилей барсам а,
Иерми мени къайтарыб?

Мени Джарым дуниям а келеди,
Ой, джукъланмайын джилтини.
Эй! Байракъгъа чапхан кюеу нёгерле…
Анда кёрюрсе да кюлкюню.

Мени Джарым дуниям а келеди,
Джаз майда чакъгъан бачхача.
Эй! Биз эркелетиб тутарбыз сени,
Джап-джангы чыкъгъан ачхача.

Мени Джарым дуниям а ушайды,
Бал таракълада къауузгъа.
Эй! Джapым дуниям тюшгенди энди,
Бу тау элледе ауузгъа.

Мени Джарым дуниям келеди,
Кёргенни кёзюн къамата.
Эй! Бир обур ауунг болурму сени -
Хар кёрген-кёрген джарата.

Джарым дуниям сатыла эсе,
Мен сатыб алыб келейим.
Эй! Эгечлерингде ушагъан болса,
Сени кёзюнгден а кёрейим.

Мени Джарым дуниям а келеди,
Кёлеккесине сёлеше.
Эй! Мени ёмюрюм кетиб барады,
Ма муну бла кюреше.

Мени Джарым дуниям орамгъа чыкъса,
Орам джасалады джибек бла.
Эй! Сен Семенлада келин болгъа эдинг,
Къартла айтыучу тилек бла.

Мени Джарым дуниям келеди,
Кёкледен тюшген турнача.
Эй! Юсюнгде къаллай кёзбаулукъ барды,
Джюрекле, сюйюб, къызарча.

Мени Джарым дуниям а келеди,
Сay Къарачайда да сайланыб.
Эй! Замансыз къартлыкъ келтирдим энди,
Сени ызынгдан а айланыб.

Къадырды, дейле, къумады, дейле,
Бу Чымыкъланы Чакъгъаннга.
Эй! Джангыз кеси джюз пуд мюрзеуню,
Тик ёргеге да тартханнга.

Джарым дуниямы мен миндирликме
Бу Чымыкъланы Чакъгъаннга.
Эй! Сен джер джюзюнден къайры къачарса,
Мени, салыб, къапханнга?

Мени Джарым дуниям а къолума тюшсе,
Кийик къурманлыкъла этерем.
Эй! Бугъоула бла бугъоулансам да,
Аланы ууатыб джетерем.

Мен ташны къыссам, къан чыгъарама,
Тёппедегин тёбен эндире.
Эй! Сени сюйгенли болумсуз болдум,
Бу сюймекликге дженгдире.

Ачханы бердим борчума,
Артыкъ болады апасы.
Эй! Кем болуб, айыб алмайым ансы,
Артыкъны джокъду xaтacы.

Ачхамы бердим борчума,
Бир къара сому джетмейди.
Эй! Къара сом ючюн бир къозу къошсам,
Мени хакъым артыкъ кетмейди.

Ачхамы бердим борчума,
Къозлауун къошдум: алты шaй.
Эй! Былай эте, къурала болур,
Бу адамлада джарлы-бай.

Къапталлыкъ алдым къауракъдан,
Аркъауу - къары, бою - юч.
Эй! Къыптычыланы усталарыса,
Юсюме ёлчелеб, кесинг бич!

Табигъат таула

Чынгылда битген джабышмакъ,
Ол бир джанына джабланыб.
Эй! Мен сеннге джырла джырлаб башласам,
Сагъышым къат-къат къатланыб...

Джюрчю, Сурахай, чыгъайыкъ,
Къотур Бекленнгеннге - сейирге.
Эй! Тау джигитлени барын да тизиб,
Батырлыкъларын кёрюрге.

Чынгыл къаяда - шхылды,
Джаргамларында - тартышы.
Эй! Алыб алалмай, къоюб къоялмай,
Сюймеклик къалай къатышды!

Эбзе таудан аумасын,
Кендири иги болмаса.
Эй! Назмула, джырла къайдан чыгъарла,
Джюрекде кёрюк къызмаса?

Ауушда алты эбизе,
Ол беш эчкиге сюрюучю.
Эй! Сени сюйгенли болуб къалгъанма,
Махаралагъа джюрюучю.

Мамматла алыб, мен чыгъарыкъма да,
Акъ маралымы тутаргъа.
Эй! Шакалад конфет мен болгъа эдим,
Сен чайнамайын а джутаргъа.

Алтынджал кийикни да элтиб ургъанма да,
Мен Акъ-Тюбюнде Къуршоугъа.
Эй! Мен сени табсам, биз тюзеллигек,
Дуниялыкъда кёзбау да джашаугъа.

Ой, Ырынджыны уа джилеги, дедим да,
Ол джаз башында бишгенди.
Эй! Мен атха миннген кюнюмден башлаб,
Сени къайгъынг меннге уа тюшгенди.

Джюрчюн, Сурахай, джилекге, деймен а,
Джыяргъа ким да барады.
Эй! Кенгден къарасам, ариу тюрсюнюнг,
Алтын тау кибик да джанады.

Джюрчю, Сурахай, барайыкъ, деймен а,
Биз Сабанлыкъгъа наныкъгъа.
Эй! Мен сени алгъанлай а, чыгъарыкъ эдим,
Бу къарангыдан а джарыкъгъа.

Кюнюм баргъанды да Къыбылагъа,
Нюрюн тёкгенди былагъа.
Эй! Айбат Анисат, мени сюйгеним!
Ой, салам-келам да - алагъа.

Эки-Ара бла да Дёлю ёзен, деймен а,
Ючюнчю, Джанай-Бау-Башы.
Эй! "Бозаякъ! Сырааякъ! Джалбарайыкъ!" -
Къайынларынгы да алгъышы.

Ой, тау башында да маралым,
Марджан мынчакъла тартады.
Эй! Аны ариулугъу айгъа ушайд да,
Кюн сейирсиниб а батады.

Ой, тау башында да чыммакъ маралым да,
Ауазы чыгъады теренден.
Эй! Сени тюшюрмей мен тутарыкъма,
Кюйюзден бла да джегенден.

Мен тогъуз таугъа джол салдым, дедим да,
Аракъы тауда арыдым.
Эй! Джюрюгенинг, джур кибик, сени, 
Узакъдан къараб а таныдым.

Ауушха чыкъсанг а - Маркъагъа, дедим да,
Ёзенни барсанг - Доммайгъа.
Эй! Мен айтханланы сен этсенг, ариу,
Ишибиз барыр да къолайгъа.

Хурзукну башы уа Чайпанла, дедим да,
Джуртладан хапар айталла.
Эй! Учхан кёзле кенгден кёрелле,
Къыргъый санла санга тарталла.

Ой, Шадырлада сары алтын, дедим да,
Джылтырамайды, тот кесиб.
Эй! Сени меннге берлик болурла
Бютеу Къарачайдан, илешиб.

Тюзде джюрюсем - муджура, дедим да,
Таугъа таянсам - сюнгюле.
Эй! Джарыкъ сёлешсенг, ойнай-къууана,
Мутхуз сёлешсенг а, тюнгюле.

Ой, Казбек тауда да - къара къайын да,
Хачыпсыда - акъ къайын.
Эй! Мен сени ызынгдан хауле болгъанма,
Ишим болмайын, кюн сайын.

Ой, тay башында да мени акъ маралым да,
Аркъан атсам, тюшмейди.
Эй! Джашлыкъдан бери кюрешген ишим,
Бир бегимейди да, бишмейди.

Мен Акътамакъны алалмай къалдым,
Кюч излемесем казнадан.
Эй! Сайлатсала, мен сени алырем,
Минги Тау дженгнген хазнадан.

Сен - кийиклени маралы, дедим да,
Мен - къаялада сюлеусюн.
Эй! Ауузу айтхан, керти сёз эсе,
Кесин хазырлай да тебресин!

Гондарай тауда да, Махарда
Акъ шатырланы къурурбуз.
Эй! Сууукъ тюшгюнчю, бир-эки айны,
Акътамакъ, Чатда да турурбуз.

Ой, Гондарайны гарасы!
Киши билмейди багъасын.
Эй! Къалгъан санынга таб джарашады
Тыйын тонунгу джагъасы.

Таулада тана къошунгу, дедим а,
Малгарлылагъа, сакълатыб.
Эй! Шахар Маскуагъа алыб а кетерме,
Кладикапказдан3 да, атлатыб.

Кел, Науш таугъа барайыкъ, дедим да,
Аны хансы эртде келеди.
Эй! Ким, джазыу болуб, алай сюеди,
Ким къыйынлыгъын а кёреди.

Учкулан башы, Джалан Къол, дедим да,
Нажюну башы деппанды.
Эй! Кел, бир къайгъысын кёрейик аны,
Бизни ишибиз джатханды.

Къарт Джуртну башы Быязыр,
Аягъы сюрем Сес болду.
Эй! Бу Сурахайны меннге этгени,
Ой, тюз болмады, терс болду.

Бездирген аууш - джауумлу,
Шхалтада уа, джел эте.
Эй! Сен бизге келсенг, уяла-уяла,
Кесинг кесинге да, кёл эте.

Бёрю бла бёгек баралла, дедим да,
Бездирген тауну кючлерге.
Эй! Сени сюйгенли, бир да тутмайла
Бу назик санла да ишлерге.

Мен сени табсам а, саналыр эдим да,
Патчахны тузу - кёзюрге.
Эй! Сёзюм да сёздю, ишим да ишди,
Накъырда этмейме безирге.

Джелсиз джерледе ёседи, дедим да,
Ой, арба арышлыкъ - эчкиагъач.
Эй! Сен ёмюрюнгде излеб табмазса,
Менича сюйген да, халал джаш.

Ой, Минги Тауну мийиги,
Къаудан къой кибик, кийиги.
Эй! Суу къамишге ушайды, алан,
Ариу Акътамакъны сюеги.

Тата кюллюмде минг кийик, дедим да,
Айры стауатда туз берсек.
Эй! Аз къууанмазла бизни сюйгенле
Алгъышда айтханча, тюзелсек.

Ой, Минги Тауну кюртлери,
Эриб баралла бузлары.
Эй! Мени да сеннге къызгъанадыла,
Ой, сиз тийрени къызлары.

Бу Минги Тауда - гара суу,
Мени ууучумда - гинасуу.
Эй! Узун тиширыуну джаратмай эдим,
Сен орта бoйлусa, джарашыу.

Кече ёмюрюмде - айчыгъым!
Кюн ёмюрюмде - кюнчюгюм!
Эй! Тенгизде джюзген къара къундузум!
Чууакъгъа чыкъгъан джулдузум!

Таугъа таянсам - таш аджал,
Сеннге тебресем - кюн болджал.
Эй! Къамамай кесген къылыч кибикди,
Смайыл деген а бу Таджал.

Мен Акъмаралны ашыкъмай тутарма,
Тёгерегине сарай салдырыб.
Эй! Менден къалгъанла келмегиз къатына,
Къоярсыз къылыкъ да алдырыб.

Ой, Акъ маралым джатады,
Ол кёк гелеуде кёрюнмей.
Эй! Муну бир кёрген, шашмай тёзсе да,
Къалмаз акъылы уа бёлюнмей.

Учкуланны башы - Махар тау,
Къалмад джюрекде джюрек джау.
Эй! Кече джукъу - джокъ, кюндюз тынгы - джокъ,
Санларым табмай сюек сау.

Ой, Нажю тауда джур теке
Къашха эчкилени джыяды.
Эй! Айланмада ала маралым,
Борбайларымы да къыяды.

Джугъутурланы сюрюб джыйгъанма
Хиджи бекленнген ыраннга.
Эй! Акъ мангылайынгы аллай бир ачма,
Акъылымы ийдинг тубаннга.

Тауланы башы тубанды,
Тубанны башы булутду.
Эй! Сёзюм сёзюнгю джыгъалмайд ансы,
Халим халинге уа джууукъду.

Быкъылы тауда минг кийик,
Джюрюр джолларын сакълайма.
Эй! Мен тау эллени аулаб айландым,
Сенден сейирлик табмайма.

Сен - Къуршау тауну маралы,
Мен - Чегет Чатны солуму.
Эй! Сен акъ богъакълы, марджан мынчакълы,
Ой, сенден ариу а болурму?

Бездиргеде наз терекле,
Джел урса дженгил къалтырай.
Эй! Сен тийрегизден чыгъыб тебресенг,
Кюн чыкъгъан кибик, джылтырай.

Сен Науш Тауну - башында,
Мен Ыбчыкъ тауну - ташында.
Эй! Къайда болсанг да, тюшесе кёзге,
Элден тюрлюдю чачынг да.

Джалпакъда джырлайды джюу-джюу джумарыкъ,
Таулагъа учуб кетеди.
Эй! Акътамагъыма бир джукъ айтсала,
Мени джаныма джетеди.

Ой, Къыраулуда къуш бала, дейме,
Урбунда уя этеди.
Эй! Сюймеклик сингнгенди сау санларыма,
Джиликлериме да ётеди.

Ой, Садырлада минг кийик,
Да, къар басханды къауданын.
Эй! Сен, сормагъанлай, билликсе 
Мени джюрегими да дарманын.

Джюрчю, джыгырам а, барайыкъ, дедим да,
Биз Къол Башында наныкъгъа.
Эй! Мен сени табсам, чыгъыб къаллыкъ эм
Бу къарангыдан джарыкъгъа.

Ой, Тубанлыда алтын тауугъум,
Сен мени дуния зауугъум.
Эй! Сюймегенлерим къоймайла ансы,
Меннгеди сени джазыуунг…
1918-1938